دوران نامزدی
نامزدی وعده ی ازدواج هم نامیده می شود. نامزدی قراردادی است كه بـه موجـب آن، طرفین توافق میكننـد در آینـده بـاهم ازدواج كننـد . تفـاوت دوران آشـنایی بـا دوران نامزدی در همین توافق است . در دوران آشنایی، هیچ كدام از افراد تعهدی برای ازدواج بـا دیگری ندارند. هرچند در دوره آشنایی افراد به قصد ازدواج باهم ارتباط دارند و باهم آشنا میشوند، اما این بدین معنی نیست كه الزاماً در پایان آشـنایی بـه یكـدیگر وعـده ی ازدواج دهند و باهم نامزد شوند . زمانی كه هردو نفر به قدری باهم آشنا شدند كه تصمیم به ازدواج گرفتند، از آن زمان تا زمان عقد رسمی، دوران نامزدی محسوب میشود.
تعریف نامزدی
مردم از دوران نامزدی تعاریف متفاوتی دارند . برخی فاصله ی عقـد و عروسـی را دوران نامزدی محسوب میكنند. برخی دیگر زمـان بعـد از عقـد ، تـا هنگـامی كـه بـه خانـه مشترك بروند را دوران نامزدی میگوینـد. و بـسیاری دیگـر، زمـان قبـل از عقـد را دوران نامزدی میدانند. تعریف درسـت دورهی نـامزدی بـه ایـن تعریـف نزدیـك اسـت . دوران نامزدی از نظر ما به دورهای از زمان میگویند كه با وعدهی ازدواج شروع میشود و با عقد رسمی پایان میگیرد و حداقل خانوادهی اصـلی دختـر و پسر از آن آگاه هستند. شروع نامزدی میتواند با در دست كردن حلقه و احتمالاً یـك جشن كوچك همراه باشد.
مراحل ازدواج
ازدواج در سـه مرحلـه شـكل مـی گیـرد الـف ـ آشـنایی ب ـ نـامزدی و ج ـ عقـد رسمی. آشنایی به طور سنتی از طریق خواستگاری انجام می شود. گاهی اوقات افراد قبل از نامزدی یا عقد رسمی، فرصت كافی برای آشنایی دارند و گاهی این فرصت بسیار محـدود است. برخی افراد با خواستگاری دوره ی آشنایی را آغـاز مـی كننـد و برخـی دیگـرقبـل از خواســتگاری فراینــد آشــنایی را شــروع مــیكننــد و ســپس بــرای رســمی شــدن آشــنایی ، خواستگاری انجام میشود. در واقع دو حالت را میتـوان در جامعـه مـشاهده كـرد . الـف ـ خواستگاری ـ آشنایی و ب ـ آشنایی ـ خواستگاری.
گام دوم ازدواج یا نامزدی ، زمانی شروع میشود كه دو نفر بـه یكـدیگر وعـده ی ازدواج میدهند. این دوره با یك جشن كوچك، حلقه در دست كردن، مراسم بله بـرون و سنتهای دیگری همراه است.
گام سوم ازدواج زمانی است كه عقد رسمی بین نامزدها جاری می شود و به عقـد یكدیگر درمیآیند. برخی افراد به سرعت هرسه مرحله را پشت سـر مـی گذارنـد و ازدواج میكنند. گاهی مشاهده می شود كه فاصلهی آشنایی تا عقد رسمی كمتراز یك مـاه اسـت . در چنـین شــرایطی طبیعــی اسـت كــه فرصــت آشــنایی و نـامزدی در حــد چنــد روز باشــد. اطلاعات و دانستنیهایی كه در هركدام از مراحل آشنایی، نامزدی و عقد بدست می آیـد بـادیگری تفاوت دارد. شناختی كه در دوره آشنایی كسب می شود، بـا شـناختی كـه در دوره نامزدی بدست میآید بسیار متفاوت است و به نظر مـی رسـد كـه لازم اسـت بـرای ازدواج موفق، هركدام از این مراحل در حد خودش تجربه شود.
برخی اوقات در ازدواجهای فامیلی ، احـساس مـی شـود كـه نیـاز بـه گـذران دوره آشنایی نیست؛ چرا كه طرفین از قبل باهم آشنا هستند و یكدیگر را به خوبی می شناسند. اما دوران آشنایی این امكان را فراهم میكند، كه با یكدیگربه طـور خـصوصی تـر و بـه قـصد ازدواج آشنا شوند. امكانی كه ممكن است ً قبلا هرگز وجود نداشته باشد.
تفاوت نامزدی با آشنایی
دوران نامزدی و دوران آشنایی در سه حوزه با یكـدیگر تفـاوت دارنـد ، ایـن سـه حوزه عبارند از الف ـ تعهد ب ـ قرارداد اجتماعی و ج ـ نظارت اجتمـاعی. پـس از ایـنكـه افراد به یكدیگر قول ازدواج دادند و دوران نامزدی را آغاز كردند ، تعهد آنها به یكدیگر و حساسیت آنها نسبت به تعهد فرد مقابل افزایش پیدا می كند. در ایـن دوران لازم اسـت كـه وفاداری و تعهد فرد مقابل برای دیگری ثابت شود . در صورتی كه در این تعهـد و وفـاداری خللی وارد شود، طبیعی است كه ارتباط رو به ویرانـی حركـت خواهـد كـرد . البتـه ممكـن است رابطه ویران نشود، اما ً حتما جای پـا و اثـر خـود را بـرای همیـشه در ذهـن فـرد مقابـل خواهد گذاشت.
نامزدی یك قرارداد اجتماعی است . نامزدی از طرف اجتماع و خانواده ها پذیرفته شده است و به همیل دلیل از قانون مندیهای یك قرارداد اجتماعی تبعیت می كند. قـرارداد اجتماعی، طرفین را ملزم به پذیرش شرایط جدید می كند و در صورتیكـه یكـی از طـرفین نابهنجاری كند، مورد سرزنش اجتماع قرار خواهـد گرفـت . در هنگـام عقـد یـك قـرارداد اجتماعی، معمولاً افرادی از طرف اجتماع به عنوان شاهد حضور دارند . این قرارداد معمـولاً به طور خصوصی و دو نفره به انجام نمی رسد، بلكه جمعی از اجتماع حضور دارند و بـرآن گواه و شاهد هستند. بنابراین به رابطه دوستی دختر و پسری كه به یكدیگر وعـده ی ازدواج هم داده اند، نمی توان به تنهایی نام نامزدی گذاشت. لازم است كه حداقل خـانواده هـای دوطرف، نامزدی دختر و پسر را قبول كنند و آن را بپذیرند . در صورت عدم آگاهی یـا عـدم پذیرش خانوادههای دختر و پسر شـرایط قـرارداد اجتمـاعی مهیـا نیـست و نمـی تـوان آن را نامزدی دانست.
هرقرارداد اجتماعی در خود نوعی نظارت را نیز به همراه دارد . دوران نامزدی نیـز خالی از نظارت اجتماعی نیـست . نـاظر ایـن دوره همـان افـرادی هـستند ، كـه از نـامزدی بـا خبرند؛ به خصوص پدر و مادر دختر و پسر . در ایـن دوره از جهـت حـد و حـدود ارتبـاط، رابطه ی جنسی و ورود به خانواده ی نامزد، نظارتهایی براساس توافقی كه شـده اسـت انجـام میگیـرد. بـسیاری از ایـن توافقهـای اجتمـاعی نانوشـته اسـت و انتظـار مـی رود كـه فـرد و خــانواده ی او آنهــا را بداننــد و رعایـت كننــد. در صــورتیكـه رســم و رســومات اجتمــاعی (توافقهای اجتماعی) نادیده انگاشته شود، فرد مقابل به خود حق می دهد كه واكـنش نـشان دهد..
لازم است كه نامزدی از دریچه یك قرارداد اجتماعی نگریسته شود . این قـرارداد اجتماعی در واقع پیشنویس یك قرارداد مهمتر و حیاتی تر است، كه همان قرارداد ازدواج باشد.
اهمیت نامزدی
دوران نامزدی یك دوره ی حد واسط است، كه فرد را آماده ی ورود بـه زنـدگی مشترك میكند. در این دوره ارتباط نامزدها با یكـدیگر بیـشتر مـی شـود و در ایـن ارتبـاط بیشتر، شناخت افراد از یكدیگر عمق پیدا می كند. در دوران نامزدی، خانواده و دوستان فرد وارد رابطه میشوند و فرد قبـل از ازدواج مـی توانـد بـا آنهـا آشـنا شـود . شـناخت شـبكه ی ارتباطی نامزد، شناخت خانوادهی نامزد و شناخت دوسـتان نـامزد و بیـرون رفـتن بـا او ایـن فرصت را فراهم میكند تا ما بتوانیم شناختهای قبلی خود را بازنگری كنیم، بتوانیم آینـده ی خود را تا حدودی ببینیم و برای زندگی مشترك آماده شویم.
همانگونه كه مردم میگویند، مشت نمونـه خـروار اسـت . دوران نـامزدی هـم تـا حدودی نمونه ی دوران بلند مدت زندگی مشترك است. همانطور كه میدانید؛ دانشمندان در تحقیقات علمی برای این كه به نتیجه برسند، ابتدا فرضیههای خود را در یك نمونه آزمایش می كنند و بعد نتیجه را بـه كـل آن موقعیـت تعمیم میدهند. اگر قبل از ازدواج ماهم ا ز نامزد خود فرضیهها یا شناختهایی داشته باشـیم و بخواهیم درسـتی و نادرسـتی ایـن شـناختها را مـورد آزمـایش قـرار دهـیم ، بـه دو صـورت می توانیم عمل كنیم. یكی اینكه وارد زندگی شویم و در زندگی مشترك خود فرضیه ها وشناختهای خود را بیازماییم. ولی در آن زمـان نتیجـه ی آن شـناختها بـه مـا قـدرت انتخـاب نمیدهد، چرا كه قادر به تغییر جدی نخواهیم بود . اما اگریك نمونه و یك فرصت محدودبرای تجربه و آزمون داشته باشیم ، نتایج ما كاربرد خواهد داشـت . اگـر فرضـیهی شـما ایـن باشد كه مرد مورد نظر شما یا خانم مورد نظـر شـما خـانواده ی خـوبی دارد، آیـا نبایـد ایـن فرضیه آزموده شود؟ دورهی نامزدی فرصتی فراهم میكند كـه ایـن فرضـیه هـا و ایـنگونـه شناختها درستی و نادرستی خود را تا حدودی نشان دهند . در ایـن دوره مـا ایـن فرصـت را خواهیم داشت كه با نمونه ای از زندگی مشترك و زنـدگی آینـده ی خـود روبـرو شـویم و شناختها و تصورات خود را اصلاح كنیم ؛ به درستی یا نادرستی آنها پیببریم و در عین حال این فرصت و امكان را هم داریم، كه قبل از آسیب جدی از ارتباط دور شویم. در صورتیكه در دوران نامزدی مـرد و زن متوجـه شـوند كـه بـرای هـم مناسـب ،نیستند بهترین كار این است كه قبل از وقوع عقد، وعدهی ازدواج را برهم زنند. از طرف دیگر، از آنجا كه ازدواج تغییر و انتقال دشواری است و تغییـرات جـدی در زندگی ایجاد میكند، لازم است كه این تغییر به مرور زمان و به آهـستگی انجـام شـود . وجود دوران نامزدی امكان این روند را فراهم می كند. در دوران نـامزدی هـردو طـرف در عین حال كه به شناخت بیشتری نسبت به هم دست پیدا می كنند، خـود را آمـاده ی زنـدگی مشترك میكنند.
ســه كــاركرد عمــده دوران نــامزدی عبارتنــد از: 1 ـ عمیــقتــر شــدن آشــنایی
2 ـ آمادگی برای ورود به زندگی مشترك 3 ـ پذیرفتن نامزد به عنوان همـسرو قطعیـت در تصمیمگیری.
عمیقتر شدن آشنایی
نامزدی این فرصت را فراهم می كند كه نه تنها فرد مقابـل را بهتـر بـشناسیم ، بلكـه خانواده و شبكهی دوستان و ارتباطهای او را نیز بهتر بشناسیم . در زمان نامزدی ما این امكان را داریــم كــه وارد خــانوادهی فــرد شــویم، روابــط خــانوادگی و اعــضای خــانوادهی او را بشناسیم، به نحوهی برخورد آنها با یكدیگر و با خود تا حدودی پی ببریم، با دوسـتان نـامزد خود آشنا شویم و ارتباطات نامزد خود را تا حدودی بهتر بـشناسیم . در ایـن زمـان رفتارهـا، عقاید و برخوردهای نامزدمان را می بینیم و نسبت به آن شناخت بیشتری بدست می آوریـم علایم هشدار دهنده بیشتر در معرض دید ما قرار می گیرند و ما میتوانیم با شـناخت بیـشتر وارد ازدواج شویم. مهم این است كه به هشدار دهنـده هـای ازدواج توجـه داشـته باشـیم . و بدانیم كه جدایی در زمان نامزدی بسیار بهتراز جدایی در زمانهای دیگراسـت . بایـد توجـه داشت كه اگر در زمان نامزدی درباره ی انتخاب خود تردید داشـتید و یـا احـساس كردیـد كه با نامزد خود نمی توانید زندگی خوبی داشته باشید ، هرگز نباید از این تردیـد و احـساس به آسانی گذشت. بایـد آنهـا را جـدی بگیریـد و بـه بررسـی اندیـشه هـا و تردیـدهای خـود بپردازید. ازدواج را كمی بـه تـأخیر اندازیـد واز كمـك متخـصص و مـشاور ازدواج بهـره ببرید. به یاد داشته باشید كه نامزدی به همین منظور طراحی شده است و فلـسفه ی وجـودی آن كاهش ازدواج ناموفق است.
جدایی در زمان نامزدی به مراتب بهتراز طلاق است ، خصوصاً كه بچـه ای نیـزدر میان باشد. در دورهی نامزدی هیچ گاه نباید فكر كرد كه همه چیز تمام شده است ، بلكه در دوران نامزدی همه چیز نیمه تمام است و به همین دلیل راحتترمی تـوان بـسیاری از آنچـه را كه بعدها باید با سختی ومرارت به انجام رسانید، انجام داد.
آمادگی برای ورود به زندگی مشترك
زندگی مشترك نیاز به یكسری آمادگی هایی دارد. به غیر از آمـادگی اقتـصادی، آمادگی عاطفی و فكری نیز لازم است . فردی كه برای حداقل 20 سال بـا خـانواده ی خـود زندگی كرده، برای این كه بتواند از آنها جدا شود و تمـام اوقـات خـود را بـا فـردی دیگـر بگذراند، حقیقتاً نیاز به تدریج زمانی دارد . فرایند نامزدی امكان این تدریج زمـان ی را بـرای جدایی از خانوادهی اصلی و پیوستن به نامزد ایجاد میكند.
در زندگی مشترك روابط با دوستان و خانواده ی همسر یكی از الزامـات اسـت و افراد در صورتیكه دورهی نامزدی را تجربه كنند ، به ناگهان وارد چنین ارتباطاتی نخواهند شد. دوران نامزدی این امكان را فراهم میكند كه فرد به تدریج با خانواده و دوستان نـامزد و همسرآینده خود آشنا شود.
گذران تمام وقت با همسر در ابتدای زندگی مشترك هرچند دلپذیر می نماید، اما میتواند برای هردو نفر سخت باشد . نامزدی این امكان را فراهم می كند كه زمان بیشتری را با نامزد خود باشیم و برای همیشه باهم بودن، آماده شویم.
پذیرفتن نامزد به عنوان همسر و قطعیت در تصمیم گیری
در دوران نامزدی فرد این فرصت را دارد كه تـصمیم خـود را بـازنگری كنـد . بـا شناخت بیشتری كه نسبت به نامزد خود پیدا میكنیم به درستی و نادرستی انتخاب خود بهتر پی خواهیم برد و در صورتیكه تصمیم درستی گرفته باشیم، طبیعتاً با اطمینان بیشتری آن را پی خواهیم گرفت. اما اگر احیاناً متوجه شویم كه انتخاب ما انتخـاب درسـتی نبـوده اسـت ، این فرصت وجود دارد كه بدون آسیب جدی از یكدیگر جدا شویم . بنابراین نـامزدی ایـن امكان را فراهم میكند كه انتخاب همسر در دو مرحلـه اتفـاق بیفتـد . مرحلـهی اول ابتـدای نامزدی است كه افراد به یكدیگر قول ازدواج می دهند و باهم نـامزد مـی شـوند و مرحلـهی بعدی در پایان نامزدی است كه افراد تصمیم به عقد رسمی میگیرند. به نامزدها این حق هم به لحاظ قانونی و هم به لحاظ عرفی داده شده است كه، در صورتیكه به هردلیلی نخواستند با یكدیگرازدواج كنند، از هم جدا شوند.
ازدواج اجباری
لازم است به این نكته توجه كنیم كه نباید افراد برای ازدواج باهم در اجبار باشند .
لازم است كه افراد با رضایت باهم ازدواج كنند . در صـورتیكـه فـردی نخواهـد بـا كـسی ،ازدواج كند هرچند دلایل او منطقی و درست هم نباشد ، به نفع هردو نفـر اسـت كـه بـاهم ازدواج نكنند و چه بسا بیشتر به نفع طرف مقابل است كه از چنـین ازدواجـی دور شـود . بـه هیچ عنوان نباید افراد را حتی به دلایل منطقی برای ازدواج با یكدیگر محبـور كـرد . دوران نامزدی دورانی است كه ای ن امكان را فراهم می كند تا فرد انتخاب اولیه ی خود را با دید باز تأیید كند و یا اینكه از ارتباط خارج شود.
اگرمرد یا زن در این دوران متوجه شوند كه برای هم مناسب نیستند، حق دارند تا آخرین لحظه قبل از وقوع عقد، وعده ی ازدواج را برهم زنند . بسیار اتفاق افتـاده اسـت كـه زن یا مرد در دوران نامزدی به مسایلی پی برده اند كه میدانستهاند در زندگی مشترك برای آنها مشكل آفرین خواهد شد . مشكلاتی كه قابل حل یا قابل تحمـل نیـستند ، امـا بـه خـاطر بعضی مصلحت اندیشیها، از روی خجالت یا این كه دیگران چه میگویند و اینكه چه قدرخرج شده و چه هدایایی رد و بدل شده و دلایل دیگر تن به ازدواج داده اند و طبیعتاً پس از آن پشیمان شدهاند. حال آنكه در دوران نامزدی این حق را داشتهاند كـه نـامزدی را بـه هـم زنند و خود را دچار مشكلات بعدی ننمایند ( حقوق زنـان در خـانواده، مـریم ابـن التـراب، .(1381 گاهی دیگران ما را مجبور به ازدواج می كنند. این مسأله در قدیم بسیار رایج بوده است و هم اكنون نیز وجود دارد و گاهی نیز ما خودمان خود را مجبور به ازدواج می كنـیم. در هردو حالت ما با ازدواج اجباری روبرو هستیم . به نظرمیرسد كه همه بـرآسـیب زننـده بودن ازدواج اجباری نوع اول اتفاق نظر داشته باشـند ، امـا ایـن كـه مـا در شـرایطی باشـیم و اجبارهای ناپیدایی برای ازدواج داشته باشیم كمتر مـورد توجـه قـرار مـی گیـرد. بـسیاری ازافراد ممكن است خود را به هردلیلی مجبور به ازدواج كننـد . ایـن گونـه ازدواج همـانقـدر آسیب زننده است كه ازدواجهای اجباری نـوع اول. در ازدواج، اختیـار و آزادی مهمتـرین مسأله است. در صورتیكه برای ازدواج با فـردی تحـت فـشار و اجبـار هـستید ، حتمـاً صـبر كنید، حتماً به خود فرصت دهید و درباره ی آن بیشتر بیاندیشید و در صورتی كه به اجبـاری بودن ازدواج خود پـی بردیـد، لازم اسـت كـه از آن ازدواج پرهیـز كنیـد. ایـن هـم بـه نفـع شماست و هم به نفع همسر آیندهی شما و هم به نفع فرزندان شما. در صورتیكه مطمئن هستید كه نامزد شما همسر شایسته ای برای شما نخواهد بود و از ازدواجتان احساس رضایت نمی كنید، اگرتن بـه ازدواج بدهیـد در واقـع یـك ازدواج اجباری از نوع دوم خو اهید داشت و باید منتظر آسیبهای یك ازدواج اجبـاری بـرای خـود، همسرو فرزندان خود باشید.
تعهد در نامزدی
بدون تعهد هر رابطهای سطحی، ظـاهری و بـدون سـمت و سـو خواهـد بـود . هـر آشنایی معطوف به ازدواج پس از مدتی اگر به تعهد خاصی نرسـد ، در واقـع یـك آشـنایی ناكام خواهد بود.
در مورد تعهد دادن و قـول ازدواج دو مـشكل اصـلی وجـود دارد . یكـی ایـن كـه برخی افراد (بیشتر مردان) از تعهد میترسند و تعهد دادن برای آنهـا مـشكل اسـت و دیگـر این كه برخی افراد (بیشتر زنان) دایماً به دنبال تعهد هستند و یا به عبارت دیگر تشنه ی تعهـد هستند. افرادی كه از تعهد می هراسند، با یك ترس نـاخود آگـاه از تعهـد و ازدواج مواجـه هستند. بررسی ترس این افراد نیاز به كمك تخصصی و روان درمانی دارد. اما وقتی با یكـی از این افراد وارد رابطه ی آشنایی میشویم، این افراد معمولاً اجازه نمی دهند كه آشنایی بـه سرانجامی برسد. آنها آشنایی را معمولاً بسیار طولانی میكنند و سـعی مـیكننـد از تعهـد و قول ازدواج پرهیز كنند. در گیر شدن با این افراد ایجـاد مـشكل مـی كنـد، چـرا كـه اجـازه نخواهند داد رابطه از آشنایی پا را فراتر بگذارد.
اما افرادی كه تشنهی تعهد هستند برای ازدواج بسیار عجله می كننـد. آنهـا شـتاب زیادی دارند تا از فرد مقابل خود قول ازدواج بگیرند . این افـراد بـا تعجیـل و سـرعت خـود معمولاً باعث میشوند كه رابطه، آن گونه كه باید و شاید، رشد نكند . معمولاً این افراد نیاز عمیق و ناخود آگاه به احساس تعلق به فردی دیگر دارند . معمولاً ذهن چنین افـرادی بیـشتر مشغول این است كه «به كسی تعلق داشته باشند » تا اینكه «به چه كسی» تعلق داشـته باشـند. این افراد معمولاً از همان ابتدا كه وارد رابطهای میشوند، برای گرفتن تعهـد و قـول ازدواج فرد مقابل خود را تحت فشار قرار می دهند. كیفیت ارتباط و موفقیت ازدواج معمـولاً بـرای این افراد اهمیت كمتری دارد. برای این افراد خود ازدواج مهم است. آنها میخواهند هرچه سریعترمتأهل شوند و به كسی تعلق داشته باشند.
مرزها و حریمها در زمان نامزدی
مهمترین حریم و مرز زمان نامزدی، رابطه ی جنـسی اسـت . نـامزدی یـك ازدواج نیمه تمام است. از آنجا كه نامزدی یك ازدواج كامل نیست ، بنابراین نباید انتظار داشت كه آنچه را افراد به طور كامل در زندگی مشترك تجربه می كنند، در ایـن دوره تجربـه كننـد .
ارتباط جنسی از تجربیاتی است كه افراد بعد از عقد رسمی تجربه میكنند و در صورتیكه در دوره ی نامزدی رابطهی جنسی داشته باشند، فشار و اجبار بیشتری بـرای ازدواج احـساس خواهند كرد و زمانی كه افراد احساس می كنند كه ملزم به ازدواج هستند ، فضای نامزدی از حالت طبیعی و واقعی خود خارج خواهد شد . بنابراین نداشتن رابطـه جنـسی ، بـه ایـن دلیـل توصیه میشود كه درصورتیكه افراد احساس كردند كه مناسب یكدیگرنیستند و لازم بود از هم جدا شوند، این جدایی بتواند به راحتی انجام شود . رابطـهی جنـسی زمـانی مـی توانـد حضور پیدا كند كه افراد بخواهند به طور قطعـی بـاهم ازدواج كننـد و در ایـن مـورد هـیچ شكی نداشته باشند. البته طبیعی است كه وقتی دو نفر باهم نـامزد مـیشـوند، در ذهـن خـود برای ازدواج احساس قطعیت نسبی میكننـد. امـا لازم اسـت كـه زمـان عبـور كنـد و وقـت بگذرد تا احساس قطعیت در ما ریشه پیدا كند و در قطعی بودن تصمیم خود مصمم شـویم . بنابراین پیشنهاد میشود كه از ارتباط جنسی در دوره ی نامزدی پرهیز شود، تا ایـن فرصـت وجود داشته باشد كه در صورت بروز مشكل، بدون احساس فشار از یكـدیگر جـدا شـویم. در صورتیكه ارتباط جنسی برقرار شده باشد، هم پسراحساس تعهد بیشتری خواهد داشت و هم دختر ناتوانی بیشتری برای جدایی احساس مـی كنـد و هـردو نفـر بـه نحـوی احـساس میكنند كه مجبورند باهم زندگی كنند.
بسیاری از خانوادهها دوره نامزدی را بـا صـیغه محرمیـت شـروع مـی كننـد. صـیغه محرمیت، همان صیغه عقد موقت است امـا شـرایط صـیغه محرمیـت بـا صـیغه عقـد موقـت متفاوت است. در صیغه محرمیت، یكی از شرطهای اساسی، نبود رابطه جنسی اسـت كـه دو طرف آن را میپذیرند و به همین دلیل اسـت كـه صـیغه محرمیـت بـرای نـامزدی از طـرف عموم و عرف مورد پذیرش قرار گرفته است . در صیغه محرمیت شرایط محرم شدن، لحاظ شده است. شروع نامزدی با صیغه محرمیت، نه تنها هیچ اشكالی ندارد بلكه به لحاظ شـرعی نیز از آنجا كه نام خداوند جاری می شود و نام خداوند مقدس است، هیچ محلی از تردید و شك ندارد. با صیغه محرمیت، حرامهای شـرعی در مـورد لمـس و نگـاه بـه نـام خداونـد و موافقت دو طرف حلال می شود. با خواندن صیغه محرمیت به نامزدها اجـازه داده مـی شـود كه بتوانند رابطه بیشتری داشته باشند، بدون آنكه به لحاظ شرعی، گنـاهی مرتكـب شـوند و بدون اینكه به سمت ارتباط جنسی گام بردارند.
یكی دیگر از مرزها و حریمهای زمان نـامزدی مربـوط بـه ارا یـه اطلاعـات اسـت . برخی از اطلاعات جزو اسرار و رازهای شخصی محسوب میشود و لزومی ندارد كه نـامزد یا حتی همسر انسان از آن با خبر باشد . تفكیك آنچه راز محسوب می شود و آنچه كه حـق نامزد ماست كه آن را بداند، تفكیك مشكلی است.
در عین حال كه حفظ برخی از اطلاعات حق ماست ، دانستن برخـی از اطلاعـات هم حق فرد مقابل است . برخی افراد از حق خود به راحتی می گذرند و درصدد بر نمی آیند كه آنچه را كه حق آنهاست بدانند و برخی دیگر به حق خود قانع نیستند و درصـدد هرچـه بیشتر دانستن هستند. دانستن این مطلـب كـه حفـظ رازهـای شخـصی كـه بـه دیگـری هـیچ ارتباطی ندارد، حق ماست به تردیدها و دودلی های این دوره پایان می دهد. مضاف بر اینكه باید به حق دیگری در دانستن آنچه كه حق اوست قا یل باشیم و در ادای حقوق فـرد مقابـل و حفظ و رعایت حق خود تلاش كنیم.
اسرار دیگران و رازهای دیگران مطمئناً به همسر یا نـامزد انـسان مربـوط نیـست و لازم نیست كه بازگو شود . در ضمن از گفتن آنچه كه می تواند در صـورت جـدایی مـورد سوء استفاده طرف مقابل قرار گیرد، باید پرهیز شود. سعدی شیرازی میفرماید:
جز راست نشاید گفت هر راست نباید گفت
نامزدی در قانون
ماده 1035 قانون مدنی بیان می كند كه: «وعـده ی ازدواج ایجـاد علقـه ی زوجیـت نمیكند، اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه كه بین طرفین برای موقـع ازدواج مقـرر گردیـده، پرداخته شده باشد. بنابراین هریك از زن و مرد، مادام كه عقد نكاح جاری نشده ، می توانـد از وصلت امتناع كند و طرف دیگر نمی تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج كرده و یـا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه ی .» خسارتی نماید
ماده 1037 قانون مدنی هم كـه دربـاره نـامزدی اسـت بیـان مـی كنـد: «هریـك از نامزدها میتواند در صورت به هم خوردن وصلت منظور، هدایایی را كه به طرف دیگـر یـا ابوین او برای وصلت داده است مطالبه كند و اگر عین هدایا موجود نباشد ، مـستحق قیمـت هدایایی خواهد بود كه عادتاً نگاه داشته می شود مگر اینكه آن هدایا بـدون تقـصیر طـرف تلف شده باشد .»
بنابراین به لحاظ قانونی، نامزدی تعهدی برای طرفین ایجاد نمـیكنـد و هریـك از نامزدها هروقت بخواهد میتواند آن را بر هم زند و هیچ یـك از نامزدهـا نمـی توانـد نـامزد دیگررا مجبور به ازدواج كند.
همانطور كه ملاحظه میفرمایید در قانون تنها همین دو ماده ی قانونی وجـود دارد و هیچ صحبت دیگری از نامزدی ومسائل مرتبط با آن به میان نیامده است.
به نظر میرسد كه قانون با مسأله ی نامزدی، جدی برخورد نكرده است و به آن به درستی نپرداخته است. ما اكنون در ایران درباره ی نامزدی با خلاء قانونی روبرو هستیم . اول اینكه نامزدی ثبت نمی شود و دوم اینكه حقوق طرفین در زمان نامزدی روشن نیـست . بـه نظر می رسد كه همه نگرانیهای این دوره را خانواده ها بایـد خـود بـر دوش كـشند ، بـدون اینكه قانون به طور شفاف و روشن به آن پرداخته باشد.
جالب است بدانیم كه كلیـسای كاتولیـك در بـسیاری از كـشورهای غربـی الـزام كرده است كه برای انجـام عقـد ، عـروس و دامـاد 6 مـاه زودتـر بـه كلیـسا اعـلام آمـادگی (نامزدی) كنند و در غیراین صـورت مراسـم عقـد در كلیـسا انجـام نخواهـد شـد. در واقـع عروس و داماد لازم است كه حداقل 6 ماه باهم نامزد باشند تـا عقـد ازدواج آنهـا در كلیـسا جاری شود (كوین آندریوس، 1998).
لازم است تا در ایران نیز قوانین خاصی در این مورد تهیه شود كه هم افـر اد ملـزم به ثبت نامزدی خود شوند و هم قانون نسبت به حقوق افراد در زمان نامزدی شفاف تر شـود و حقوق طرفین را در نظر بگیرد.
به نظر میرسد یكی از مهمترین دلایلی كه باعث شده تـا برخـی از خـانواده هـا از سنت نامزدی پرهیز كنند و آن را جدی نگیرند، فقدان قوانین حمایت كننده و مكمل است. امروزه برخی از خانواده ها، به ویژه خانوادهی دختر، بر انجام عقد رسمی و قانونی در آغـاز دوره ی نامزدی پافشاری میكنند. آنها معتقدند كه در ابتدا باید به طور رسمی و قانونی عقد انجام شود. چرا كه نگران این هستند كه اگر نامزدی به جدایی منجر شـود، قـانون از دختـر آنها هیچ حمایتی نخواهد كرد . اما وقتی عقد، رسمی و قـانونی باشـد، در صـورت جـدایی، قانون از دختر به عنوان یـك زن متأهـل حمایـت خواهـد كـرد . هـر چنـد مـا معتقـدیم كـه علــیرغــم عــدم حمایــت قــانون، جــدایی در زمــان نــامزدی علــیرغــم تمــام هزینــه هــا و خسارتهایی كه دارد، به نفع دختر و آینده ی او خواهد بود اما نمی توان چشم را بر نگرانی خانوادهی دختر در جامعه ی امروزین ایرانی بست. به هر حال اگر شرایطی فـراهم شـود كـه باعث احساس امنیت و پشت گرمی بیشتردخترو خـانوادهاش شـود مطمئنـاً مـیتوانـد زمـان نامزدی را تبدیل به دوره ی امن تر و كم خطرتری نماید كـه حاصـل آن طبیعتـاً ازدواج هـای سالمتر خواهد بود.
همانطور كه از نامزدی هر دو نفر در جهت ازدواج موفق، سود مـی برنـد بایـد در صورت وقوع هر گونه خسارتی هردو نفرهزینه بپردازند . نه اینكه هردو نفـر سـود ببرنـد و تنها دختر هزینه ی جدایی را بپردازد. در صورتیكه تعادلی در پرداخـت هزینـه در صـورت شكست نامزدی توسط قانون برقرار نشود، نتیجه ی آن كمرنگ شدن سنت درست نـامزدی خواهد بود. و نتیجهی آن همین خواهد بود كه خانوادهی دخترپافشاری مـیكنـد كـه ابتـدا عقد رسمی انجام شود تا دخترشان تحت حمایت قانون قرار بگیرد. در صورتی كه اسـاس وفلسفه ی نامزدی بر این است كه قبل از عقد رسمی افراد نامزد شـوند تـا اگـر بـه هـر دلیلـی احساس كردند كه نمیتوانند با هم زوج خوشبختی باشند به سهولت بتوانند جدا شوند. در راهكار فعلی كه برخی از خانواده ها در پیش گرفتهاند كه برای جلب حمایت قانون ابتدا عقد می كنند و دوره ی پس از عقد را دوره ی نـامزدی مـی داننـد خـسارت هـا و هزینـه هـای زیادی متوجه هم دختر و هم پسر و خانواده های آنها میشود. از جملـهی مـوارد منفـی ایـن راه حل یكی این است كه اولاً دخترو پسرو خانواده های آنهـا منعـی بـرای ارتبـاط جنـسی دختـــرو پـــسراحـــساس نمـــیكننـــد. بنـــابراین دختـــرو پـــسر بـــا فـــرض اینكـــه همسر رسمی یكدیگر هستند، تن به رابطه ی جنسی میدهند. دوم اینكه امكان جدایی بسیار ســـخت مـــیشـــود و ســـوم اینكـــه بـــرای جـــدایی در صـــورت رابطـــه ی جنـــسی، تمام مهریه و در صورت عدم رابطه ی جنسی نیمی از مهریه برعهده ی مـرد اسـت.
این مورد هزینه ی پسر و خانوادهی پـسر را جهـت بـر هـم زدن نـامزدی سـنگین مـی كنـد ومعادله ی نامزدی را به نفع دختر و به ضرر پسر بر هم می زند. شاید این نامتعادل بودن كفه ی ترازو در ابتدا برای دختران و خانواده ی آنها خوشایند باشد اما براساس همان استدلال قبلـی كه اگرفقط یكنفرهزینه بپردازد نهایتاً هردو نفرمتضرر میشوند یا براسـاس قـانون بـرد ـ باخت این نامتعادل بودن پرداخت هزینه در دراز مدت به زیان هم دختر و هم پـسر خواهـد بود.
نامزدی یك پیش عقد است . همانطور كه بـرای خریـدهای مهـم «پـیشفـاكتور» میدهند و برای قراردادهای با اهمیت «پـیشقـرارداد» وجـود دارد، در ازدواج هـم نـامزدی یك «پیشعقد» است تا در صورتیكه هردو نفرموافق بودند «عقد رسمی» انجام شود. قانون در ایران به امرازدواج یا قرارداد ازدواج، بسیار پرداخته اسـت و بـرای تمـام احتمالات ممكن خود را آماده كرده است . اما نامزدی از نظر قانون پنهـان مانـده اسـت . درحالیكه دیگر كشورها به واسطه ی تجربـهی كلیـساها خواهـان الزامـی كـردن ایـن دوره ی زمانی قبل از عقد قانونی هستند.
به نظرمیرسد بهتراست این پیشقرارداد اجتماعی (نامزدی) اولاً به طور رسمی و قانونی ثبت شود و شرایط این دوره و تعهدات د و طرف و شرایط فسخ آن بـه طـور شـفاف بیان شود. شفافیت قانونی در مسائل مرتبط با نامزدی و فـسخ آن بـه نظـر مـی رسـد یكـی از ضروریات امرازدواج باشد.
ترس از نامزدی
برخی از خانوادهها به خوبی فرایند نامزدی را می پذیرند و به دختـر و پـسر جـوان اجازه میدهند كه این دوره را قبل از عقد رسمی طی كنند . اما برخـی از خـانواده هـا سـعی میكنند، حتی المقدور از نامزدی پرهیز كنند و سـریعاً ایـن دوره را بـا عقـد رسـمی خاتمـه دهند. در عین حال مهمترین مخالفان نامزدی خـانواده ی دختـر هـستند . نـامزدی در شـرایط فعلی، بیشتربرای خانمها و خانوادهی آنها ایجاد نگرانی میكند.
دلایلی كه خانمها و خانواده های آنها برای ترس از نامزدی عنوان می كنند عبارتند از: نامزدی رسمیت ندارد، ممكن است پسر، دختر را رها كند و برود . حرف و سـخن زیـاد است، ممكن است به هم بخورد، اسم روی دختر می ماند، ممكن است پسراز دختـر خـسته شود، همه متوجه می شوند و اینكه دختر در صورت جدایی مثل یك زن مطلقـه مـی شـود؛ اما شرایط یك زن مطلقه، مثل دریافت مهریه، . را ندارد
در ابتدا وقتی به این نگرانی ها نگاه میكنیم، ملاحظه میكنیم كـه ایـن نگرانـی هـا ریشه در فرهنگ و عرف ما دارد و خاص حداقل كـشور ماسـت . اگـر بـا فرهنـگ دیگـری زندگی میكردیم، به احتمال بسیار زیاد این نگرانی ها وجود نداشت. به هر حال این نگرانی وجود دارد. اما همین كه این نگرانی فرهنگی است به ما این امكان را می دهـد، كـه بتـوانیم آن را تغییر دهیم و بر آن فایق آییم . فقط لازم است كه در ابتدا متوجه این مسأله بشویم كه آیا این نگرانی، یك نگرانی مثبت است، یا اینكه لازم است بـرآن فـایق شـویم . چـون ایـن خود ما هستیم كه فرهنگ را میسازیم.
در صورتیكه یك مسأله فرهنگی و عرفی كاركرد مناسبی داشـته باشـد، بایـد آن را حفظ كرد و بر آن تأكید كرد . امـا برخـی از عـادات اجتمـاعی بـه مـرور زمـان كـاركرد مناسب خود را از دست می دهند و تنها به صرف عادت تداوم می یابند. مهم ایـن اسـت كـه آگاهی پیدا كنیم و به صورت آگاهانه یك عرف فرهنگی را تداوم ببخشیم یـا آن را تغییـر دهیم.
ترس از نامزدی به نظر مـی رسـد ریـشه در چنـد تأكیـد فرهنگـی و چنـدین تـرس فرهنگی دارد. این تأكیدها و ترسها از قرار زیراست.
تأكید بر تقدیر و سرنوشت
انسان در ساختن آیندهی خـود نقـش بـه سـزایی دارد و اگـر از ایـن توانمنـدی و اختیار خود استفاده نكند، به خود ستم كرده است. تأكید بیش از حد برتقدیرو سرنوشـت، باعث میشود كه انسانها تلاش نكنند و شرایط را تغیی ر ندهند و یـا اگـر شـرایط قابـل تغییـر نیست، خود را از محیط جدا نكنند . زمانی كه ما بر تقدیر تأكید مـی كنـیم، آنچـه را كـه بـه هردلیلی پیش آمده است، جبراً و الزاماً می پذیریم. بدون آنكـه توجـه كنـیم كـه مـی تـوانیم شرایط و محیط را تغییر دهیم . تأكید بیش از حد بر تقدیر و سرنوشت، اختیـار مـا را نادیـده میگیرد. در چنین فضایی هرآنچه كه بر اختیار انسانها تأكید می كند، كمتـر مـورد پـذیرش واقع میشود. نامزدی هم از جمله مواردی است كه بر اختیار انسانها تأكید دارد . نامزدی بـه این معنی است كه ما اختیار داریم كه قبل از عقد رسمی جدی تر فكر كنیم و اختیار داریـم كه اگر نامزد ما فرد مناسبی نبود ، یا ارتباط ما ارتباط درسـتی نبـود ، از ازدواج پرهیـز كنـیم . نامزدی یعنی اختیار انسان برای ارزیابی و سنجیدن ارتباط قبل از پذیرش آن . نـامزدی یعنـی پذیرفتن این كه عقد ازدواج، عقد و پیمـان دو انـسان اسـت و آنهـا در پـذیرفتن ایـن پیمـان مختار و آزاد هستند.
تأكید بر ازدواج به هرقیمتی
جامعهی ما فرد متأهل را بیشتر از فرد مجرد به رسمیت می شناسد. در صورتی كـه فرد از آنجا كه فرد است ، رسمیت دارد و رسمیت فرد از تأهل او ناشی نمی شود. بـه همـین دلیل برخی افراد فقط برای این كه ازدواج كرد ،ه باشند تـن بـه ازدواج مـی دهنـد. مـشخص است كه در یك چنین شرایطی ، امكان اینكه ازدواج ناموفقی سربگیرد، بسیار زیـاد اسـت. این افراد از آنجا كه می خواهند فقـط ازدواج كننـد ، شـاید كمتـر احـساس نیـاز بـه گـذران دوره ی نامزدی داشته باشند. و احتمالاً نیازی بـه دقـت بیـشترنمـی بیننـد. ازدواج بـرای آنهـا صرفاً یك رفع تكلیف است و از آنجا كه به دلیل وظیفه ای كه دارند، به سوی آن می رونـد كمتر برای آن انرژی صرف میكنند و كمتربه درستی و نادرستی آن فكرمیكنند. نامزدی از آنجا كه بستری را فراهم می كند تا افراد به ارزیابی ارتبـاط بپردازنـد، كمتـرمـورد توجـه اینگونه افراد است.
تأكید بر تعجیل در ازدواج
تعجیل در ازدواج و سرعت در ازدواج به راحتی به ازدواج ناموفق منجرمی شـود. نامزدی سرعت ازدواج را كاهش می دهد و باعث مـیشـود تـا از تعجیـل در ازدواج پرهیـز شود. آنها كه تعجیل بیشتری برای ازدواج دارند ، طبیعی است كه احساس نیاز كمتری برای گذران این دوره داشته باشند.
«در كار خیر حاجت هیچ استخاره نیست ». این عبارت معمولاً برای ازدواج به كار میرود. درست است در كار خیر حاجت هیچ استخاره نیست اما كاری كـه خیـر بـودن آن ثابت شده باشد. آیا همهی ازدواج ها خیر است؟! شاید در وهلهی اول همـه فكـر كننـد كـه خیر است اما برای اثبات آن خیر، لازم است زمان بگذرد و نامزدی به ما زمان مـی دهـد. مـا معتقدیم كه پس از دورهی نامزدی، وقتی دو نفرمصمم به ازدواج شـدند و ازدواج خـود راخیردانستند، آنگاه در كار خیر حاجت هیچ استخاره نیست.
ترس از جدایی
جدایی كار سـاده ای نیـست. امـا ترسـیدن از آن دردی را دوا نمـی كنـد. تـرس از جدایی مانند ترس از جراحی است . با تـرس از جراحـی و فـرار از آن هـیچ چیـزی درسـت نمیشود. جدایی خوب نیست اما گاهی اوقات لازم می شود و گاهی اوقات از آن چـاره ای نیست. به ما بسیار سفارش می كنند كه از دوست ناباب جدا شویم ، اما كمتر توصیه می شـود كه از نامزد یا همسر ناباب جدا شویم . نامزدی فرصتی است كه هزینه های جدایی را كاهش میدهد.
بسیاری از افراد وقتی متوجه می شوند كه نامزد آنها یا همسرآنهـا انـسان نادرسـتی است، به دلیل ترس از جدایی اقدام جدی برای جدایی انجام نمیدهند. مسامحه می كننـد و فكر میكنند كه با انكار مسأله و پاك كردن صورت مسأله، مشكل حل می شود. آنها احیاناً زمانی كه صاحب فرزند یا فرزندانی میشوند، دوباره با همان مسأله قدیمی روبرو می شـوند و اینبار مجبور هستند كه هم خودشـان و هـم فرزندانـشان هز ینـهی تـرس آنهـا را و هزینـه مسامحه و انكار آنها را باهم بپردازند.
بسیاری از طلاقها در پنج سال اول ازدواج رخ می دهد. نـامزدی فرصـتی را فـراهم میكند كه تعدادی از این موارد در این دوره رخ دهد. جدایی در زمان نامزدی هزینـه هـای عاطفی، اقتصادی و اجتماعی بسیار كمتری نـ سبت بـه طـلاق دارد . بنـابراین در صـورتیكـه سنت نامزدی كه ریشه در فرهنگ و عرف ما دارد، تقویت شـود مـی تـوانیم شـاهد كـاهش آسیبهای ناشی از طلاق باشیم.
طبیعتاً جدایی در دورهی نامزدی بسیار بهتر از طلاق است . اما بسیاری از افـراد بـه این دلیل كه از طلاق و جدایی می ترسند از دورهی نامزدی پرهیزمیكنند، چرا كه احساس میكنند قید و بندی برای پیشگیری از جدایی در این دوره وجود ندارد و ممكن است یكی از آنها به راحتی دیگری را رها كند و برود . به همیل دلیل سعی می كنند تا با عقد رسـمی و حتـــی مهریـــه ســـنگین، دیگـــری را مجبـــور كننـــد كـــه در قیـــد ازدواج بـــاقی بمانـــد و هرگز به فكر جدایی و طلاق نیفتد . این افراد نامزدی را به دلیل سـهولت ی كـه بـرای جـدایی ایجاد میكند، رد میكنند چرا كه احساس میكنند باید از هرگونه جدایی، . پرهیز شود
ترس از سوء استفاده جنسی
در ابتدا لازم است كه منظورمان را از سوء استفاد ه جنسی به صـورت روشـنتـری بیان كنیــم. سوء استفاده جنســــی یا Sexual Abuse هنگامـــی است كه شخصی مجبور یا فریفته به ارتباط جنسی شده باشـد كـه مـی توانـد شـامل لمـس دسـتگاه تناسـلی یـا سـایر قسمتهای خصوصی بدن مثل سینه و باسن، دخول تناسلی، دهـانی یـا مقعـدی، روسـپیگری، هرزه نگاری، مكالمات تلفنی مستهجن، جوك، شوخی، عورت نمـایی، نگاههـای شـهوانی و… باشد. در سوء استفاده جنسی «اجبار» یا «فریفتن» مشخص كنندهی آزار یا سوء استفاده است.
در دوران نامزدی به دلیل این كه تماسهای دختر و پسر بیشتر و نزدیكتر مـی شـود،امكان تماس یا رابطه جنسی افزایش پیدا میكنـد و در صـورتی كـه اجبـار یـا فریـب باعـث اینگونه روابط باشد، سوء استفاده جنسی رخ میدهد.
«اجبار» در رابطه ی جنسی در موارد استثنایی ممكن است در زمان نـامزدی وجـود داشته باشد. در مواردی كه مرد می ترسد دختر را از دست بدهد . یا اینكه دخترزمزمه هـای جدایی سرمی دهد و مرد میترسد از اینكه نامزدی آنها به ازدواج نیانجامد ، برای اینكه او را مجبور به ازدواج كند ، ممكن است به اجبار او را وادار به رابطه ی جنسی كند یا حتـی بـه او تجاوز كند. تهدید و اجبار برای رابطه ی جنسی در موارد اسـتثنایی در نـامزدی مـی توانـد وجود داشته باشد اما اجبار به رابطه ی جنسی یا تجاوز جنسی در همان موارد اسـتثنایی هـم ، زمــانی احتمــال بــهوجــود آمــدن دارد كــه دختــر، خواهــان جــدایی باشــد. حــالا اگــر این دختر بدون نامزدی هم ازدواج می كرد آیا زندگی خـوبی داشـت؟ ! البتـه لازم بـه ذكـر اســـت، مـــردی كـــه بـــه هـــر دلیلـــی تجـــاوز جنـــسی كنـــد یـــا اقـــدام بـــه تهدیـــد و اجبار به رابطه ی جنسی كند مناسـب و شایـسته ی ازدواج نیـست. امـا مـسأله ای كـه اینجـا مطرح است مسایل حقوقی چنین مواردی اسـت . اگـر مـردی در دوران نـامزدی تهدیـد بـه رابطه جنسی كرد یا تجاوز جنسی كرد، قانون از دختر چه حمایتی میكند؟
فریب فرد برای رابطه جنسی در زمان نامزدی نیزممكن است اتفاق بیفتـد كـه بـاز مصداق سوء استفاده جنسی است.
مهناز 32 ساله، 3 سال است كـه ازدواج كـرده . اسـت او بعـد از یـك عـشق ناكام با همسرش آشنا شـده اسـت. یـك پـسر دو سـاله حاصـل ایـن ازدواج است. مهناز با همسرش مشكل دارد . او همسرش را دوست ندارد و میگوید «همسرم معتـاد اسـت و نمـی خـواهم بـا او زنـدگی كـنم ». مهنـاز مـی گویـد: «همـسرم مـرا فریــب داد، او در دورهی نـامزدی از مـن درخواسـت رابطـه ی جنسی كرد، من اول مقاومت كردم اما نهایتاً تن به رابطه ی جنسی دادم. بعـد از چند بار رابطه ی جنسی، شوهرم به من گفت كه معتاد است. او گفت حالا دیگر نمیتوانی مرا ترك كنی .»
مورد بـالا نمونـه ای از فریـب اسـت . در مثـال بـالا ایـن مـوارد قابـل توجـه اسـت :
1 ـ پاسخ مثبت خانم به رابطه جنسی و 2 ـ عدم اطلاع اعتیادخانم از 3 آقا ـ ترس مرد از این كه دختربا او به دلیل اعتیادش، ازدواج نكند. 4 ـ عشق ناكام دخترو ترس دختراز ایـنكـه اگرتن به رابطهی جنسی ندهد، بازهم شكست بخورد.
در مورد فریب جنسی ما شاهد ترس مردان و مشكلات روانی یـا جـسمانی پنهـان آنها هستیم كه باعث می شود برای ادامه ارتباط به فریب جنسی متوسل شوند . در مـورد بـالا اگر این دختر تن به رابطه جنسی نمی داد (امری كه در نـامزدی بـه طـور جـدی بایـد از آن پرهیز شود) آیا آن مرد موفق به فریب او می شد؟ اگر دختر فریب خوردنش را می پـذیرفت و هزینه های آن را از همان زمان نامزدی تقبل مـی كـرد، آیـا كـودكی در ایـن میـان ، دچـار آسیب میشد؟ یك سوال اساسی در این مورد این است كه آیا نامزدی به نفع این دختربود یا به ضرر او؟! واقعاً نامزدی به ضرر چه كسانی است؟ ! چه كسی از نـامزدی مـی ترسـید؟! و به نفع چه كسی بود كه هرچه سریعترعقد ازدواج بسته شود؟
آیا بهتربود كه این خانم بدون نامزدی ازدواج كند؟ فریب در ایـن مـورد از چنـد آبشخور تغذیه میكند. اول عدم اطلاع و عدم شناخت كـافی دختـر از وضـعیت مـرد ، دوم ترس دختر از اینكه در خانه بماند و ازدواج نكند و این مورد هم مانند عشق ناكام قبلی بـه ازدواج منجر نشود و احتمالاً همین بستری را فراهم كرده است تا تقاضای رابطه ی جنسی را بپذیرد. سوم ضعف مرد و ترس او ازدواج نكردن دختر كه انگیزه ای شده است تا به سـمت فریب و سوء استفاده جنسی حركت كند.
برخی از مردم وقتی از سوء اسـتفاده جنـسی صـحبت مـی كننـد، منظورشـان سـوء استفاده جنسی با تعاریف بالا نیست ؛ بلكه نظر آنها تمتـع و برخـورداری جنـسی اسـت . ایـن افراد معتقدند در نامزدی امكان رابطهی جنسی وجود دارد و در صورت جدایی دختر دیگر یستباكره ن یا اینكه علی رغم اینكه باكره است مـردم او را بـه عنـوان یـك دختـر بـاكره نمیشناسند. منظور این افراد از سوء استفاده جنسی استفاده و تمتع و بهره مندی جنسی بدون ازدواج است. آنها نمیخواهند كه دخترشان وارد یك رابطه ی جنسی شـود كـه بـه ازدواج نیانجامد.
اولین مطلبی كه در این مورد بایـد اشـاره شـود ایـن اسـت كـه دو نفـر كـه نـامزد میشوند به قصد ازدواج نامزد می شوند و اكثر نامزدیها بـه ازدواج منجـر مـی شـود و تنهـا برخی از نامزدیها به جدایی منجرمی شود. همان طور كه همهی ازدواجها بـه طـلاق منجـر نمیشود بلكه تعدادی و درصدی از آنها به طـلاق منجـر مـی شـود. آیـا درسـت اسـت كـه ازدواج نكنیم چون احتمال طـلاق وجـود دارد؟ ! ایـن احتمـال وجـود دارد كـه نـامزدی بـه ازدواج نیانجامد و به جدایی ختم شود امـا آیـا ایـن گونـه جـدایی هـا بهتـر از یـك ازدواج نابسامان و آسیبزننده یا طلاق نیست؟
در ازدواج، احتمال خطـا و اشـتباه یـا حتـی فریـب وجـود دارد . هماننـد هـر عقـد دیگری در عقد ازدواج نیز ما شاهد این مسایل هستیم و فلسفه وجودی نامزدی كاستن خطا و اشتباه یا فریب است نه اینكه بستری را برای خطا و اشتباه فراهم كنیم. در عقد قراردادهای مهم یا عقد خرید معمولاً پیش قرار داد یا پیش فـاكتور ارائـه میشود و برای فسخ آن قرار داد یـا خریـد معمـولاً یـك جریمـه ای را مـشخص مـی كننـد. نامزدی كاركرد یك پیش عقد را دارد . نامزدی یك دوره پیش از عقـد اسـت كـه اگـر دو طرف از همه جهت راضی بودند، وارد عقد رسـمی مـی شـوند و در صـورتی كـه رضـایت نداشتند وارد عقد ازدواج نمیشوند.
در مورد تمتع و برخورداری جنسی ، در زمان نامزدی لازم است كه نقش دختـران و پسران یا نامزدها نایده انگاشـته نـشود . براسـاس مبـانی تجربـی و علمـی و مبـانی عرفـی و فرهنگی، نبود رابطهی جنسی در زمان نامزدی، توصیه میشود. نبود این رابطه كاملاً بستگی به خود دختر و پسر و توانمندی آنها و شناخت و آگاهی آنها دارد . و ما نباید نقـش آنهـا را نادیده انگاریم. در صورتی كه دختر و پسر آموزش دیده باشند و به نبود این رابطه در زمان نامزدی آگاهی داشته باشند، مسؤولیت رابطه جنسی بر عهده آنهاست. هنگامی كه دو نفر می خواهند مسؤولیت زندگی خانوادگی را بـر عهـده بگیرنـد ،این حداقلی از مسؤولیت است كه برای یك دورهی زمانی از رابطه جنـسی پرهیـز كننـد تـا بتوانند به قطعیت در تصمیمگیری برسند.
نهایتاً ما در عین حال كه ترس و نگرانـی خـانوادهی دختـر را در مـورد تمـاس یـا رابطه جنسی میپذیریم، به كاركردهای مثبت نامزدی و اهمیت نامزدی اشاره می كنیم. ایـن نگرانیها همه بیانگر ترس و نگرانی خانواده ها از آیندهی فرزندان آنهاست. ما بر ایـن بـاور هستیم كه نامزدی میتواند نگرانی خانواده ها و جوانان را كاهش دهد چرا كـه مـیتوانـد ازشكلگیری ازدواجهای آسیبزا پیشگیری كند.
ترس از خطا و اشتباه
انسان اشتباه میكند و جایز الخطا است . اشتباه و خطا لازمهی رشـد آدمـی اسـت . درست است كه هرچه خطا كمتر باشد ، . بهتر است اما از خطا و اشتباه گریزی نیـست . مهـم این است كه آدمی به خطای خود پی ببرد . آگاهی، مهمترین ویژگی انسان است و آگـاهی از خطاها و اشتباهات یكی از مهمترین انواع آگاهیهاست.
پی بردن به خطا و آگاهی از آن گام اول است و پـذیرفتن آن و قبـول كـردن آن گام دوم و نهایتاً مسؤولیت اشتباه را بر عهده گرفتن و هزینه ی اشتباه را پـرداختن گـام سـوم است. از آنجا كه خطا، هزینه ی زیادی برای انسانها در بردارد، تلاش می شود كـه بـر روی خطاها سرپوش گذاشته شود. خطا و اشتباه انكار می شـود و بـه آن توجـه نمـی شـود. بـسیاراندكند آنهایی كه خطای خود را بپذیرند و از آنها كمتر، كسانی هستند كه هزینه ی خطـای خود را بپردازند و قبول مسؤولیت كنند.
ما از اشتباه میترسیم، چرا كه بار سـنگینی را بـر دوش مـا مـی گـذارد. اشـتباه بـار سنگینی است كه برداشتن آن توان زیادی می خواهد و ما ترجیح می دهیم كـه اصـلاً اشـتباه نكنیم. اما این بدین معنی نیست كه ما اشتباه نمی كنیم. علیرغم ترجیح ما و علی رغم تـرس ما، بازهم اشتباه می یمكن و مرتكب خطا می شویم و این لازمهی زنـدگی اسـت . بـا تـرس از خطا، مشكل حل نمیشود، بلكه با پذیرفتن خطـا و اشـتباه مـی تـوان قـدرت تخریـب آن را كاهش داد.
به نظر میرسد یكی از دلایلی كه برخی از افراد از نامزدی پرهیـز مـی كننـد، ایـن باشد كه نمی خواهند با اشتباه خود روبرو شوند. به نظرمیرسد نمیخواهند باور كننـد، كـه ممكن است آنها نیز مرتكب اشتباه شوند و لازم است كه در یك محدوده ی زمانی بـه ایـن مسأله بیاندیشند كه آیا صحیح عمل كردهاند یا نه؟ آیا درست انتخاب كردهاند یا نه؟
ترس از فرصتها
وقتی كه فرصتی داریم مجبور به انتخاب هستیم . و زمانی كه از حق انتخاب خـود بهره میبریم، لازم است كه هزینه های انتخاب خـود را بپـردازیم . گـاهی فرصـتها بـرای مـا اضطرابآور میشوند، چرا كه ما را در برابرانتخابهای متعدد قـرار مـی دهنـد و هرانتخـاب، می تواند زندگی را دگرگون سازد. فرصت داشتن به انسان توانمندی و قـدرت مـی دهـد. و بسیاری از افراد از قدرت و توانمندی می هراسند. وقتی دیگران برای ما تـصمیم مـی گیرنـد، راحتتر هستیم. وقتی كه فال و پیشگویی به فریاد ما می رسـد، احـساس خرسـندی مـیكنـیم. زمانی كـه بـرای ازدواج ، اسـتخاره مـیكنـیم، خیالمـان راحـت اسـت . اینهـا یعنـی ایـن كـه نمیخواهیم حق انتخاب خود را به رسمیت بشناسیم و از فرصـتی كـه در اختیارمـان اسـت ، استفاده كنیم. به نظر میرسد دوست داریم اختیار و حـق انتخـاب خـود را واگـذار كنـیم و قدرت خود را تفویض كنیم . نامزدی یك فرصت است. این دوره ایجاد فرصت مـی كنـد و قدرت انتخاب و توانمندی ارزیابی را به نامزدها می دهد. اگراز فرصـتها بترسـیم احتمـالاً از نامزدی هم خواهیم ترسید.
ترس از عدم قطعیت
وقتی كاری قطعی نیست، انسان نگران است. نتیجه را نمیداند و این اضطرابآور است. عدم قطعیت ایجاد اضطراب می كند. اما آیا باید همهی اضطرابها بر طرف شـود؟ آیـا همه ی نگرانیها نابجا است؟ زمانی كه دو نفر نامزد هستند ، ازدواج آنها قطعی نیست و ایـن موجب نگرانی، است. اما آیا تحمل ایـن نگرانـی ، بهتـر نیـست؟ نگرانـی مـی توانـد مـا را از مهلكه ها و خطرات رهایی بخشد . نگرانی به ما اخطار میدهد وما را هشیار میكند. بـه نظـرمیرسد بهتر است با برخی از نگرانی ها كنار بیاییم و آنها را تحمل كنیم ، چرا كـه كـاركرد مثبتی برای زندگی دارند. كمی نگرانی در دورهی نـامزدی مـی توانـد مـا را از نگرانـیهـا و ترسهای زیادی در آینده رهایی ببخشد.
طول زمان نامزدی
تحقیقات نشان میدهد كه نامزدی كمتر از شش ماه و نامزدی بیشتر از سه سال، با طلاق بعدی در ارتباط است. بنابراین پیشنهاد میشود كه دورهی نامزدی كمتر از شش ماه نباشد و بیشتراز سه سال نیزبه طول نیانجامد.