براى مقابله با پولشویى حكم شرعى و الزام قانونى داریم

بـا ابـلاغ آیین نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشـویی، حركت كشـور در زمینـه جلوگیری از ورود درآمدهای ناشـی از فسـاد و اقتصاد زیرزمینی به چرخه سـالم اقتصاد، شتاب بیشتری گرفته و به نظر می رسـد ایران قصـد دارد با قاطعیت وارد مرحله عملیاتی مبارزه با پولشـویی و جنایات مالی سازمان یافته شود.

درگاه پرداخت ePayBank.ir با پولشویی مبارزه می کند و تنها پذیرندگان احراز هویت شده و واقعی میتوانند از سرویس پرداخت ، درگاه پرداخت استفاده کنند.

در اواخـر دی ماه وزارت امور اقتصادى و دارایى با هدف اطلاع رسـانی در زمینه همین فعالیت ها و برنامه ها، همایشـی بین المللی تحت عنوان مبارزه با پولشـویى و تأمین مالى تروریسـم و با حضور رئیس شورایعالى مبارزه با پولشویى، دبیر این شورا، رئیس كل بانك مركزى، مدیران عامل بانك ها و بیمه هاى دولتى و خصوصى، رؤساى سازمان هاى بورس، گمرك، امور مالیاتى، میهمانان خارجى و … برگزار كرد تا نشـان دهد اقدامات حقوقی و زیرساختی كشور برای مشاركت در مبارزه با جرایم مالی بین المللی، به نقطع قابل اتكایی رسیده است.

وزیــر امور اقتصــادى و دارایى به عنوان اولین ســخنران همایــش مبارزه با پولشــویى و تأمین مالى تروریســم در ایران، سخنان خود را چنین آغاز كرد:« مقابله با پولشویى و تأمین مالى تروریسم از اصول و قواعد نظافت مالى است و پاكیزگى مالى و بهداشت اقتصادى از ویژگى هاى مطلوب یك اقتصاد مبتنى بر ایمان به شمار مى آید.»رئیس شــورایعالى مبارزه با پولشویى با اشــاره به اینكه از افتخارات نظام اسلامى، این است كه همواره در كنار توسعه كمى به كیفیت امور هم توجه داشته، تصریح كرد:« مبارزه با پولشــویى به هیچ عنوان در حقــوق اقتصادى ما موضوع جدیدى نیســت و اصول 46 و 49 قانون اساسى اگرچه از پولشــویى به صراحت نام نمى برد، به بهترین شكل و معنا این مفهوم را موردمخاطب قرار مى دهد.»

وزیر اقتصاد توضیح داد كه اصل 49 قانون اساســی، دولت را موظف كرده ثروتهای ناشــی از ربا، غصب، اختلاس، ســرقت، قمار، سوءاســتفاده از موقوفات، سوءاســتفاده از مقاطعه كاریها و معاملات دولتی، فروش زمینهای موات و مباحات اصلی، و دایر كردن اماكن فســاد و ســایر موارد غیرمشروع را در اختیار گرفته و به صاحب حق رد كند و یا در صورت معلوم نبودن او، به حساب بیتالمال واریز نماید.

اصل 46 نیز افراد را تنها مالك درآمدهای مشروع میداند و نه درآمدهای نامشروع مبتنی بر پولشویی.

ســخنگوى اقتصادى دولت افزود:« نمایندگان نهادهاى بین المللى و كارشناسان مبارزه با پولشویى طى چند سال گذشته اقرار كرده اند كه مجموعه اصول، قوانین و مقررات جمهورى اســلامى ایــران در مقابله با پولشــویى غناى فراوانــى دارد. تأكید و تصریح مى كنم كه تصویب قانون مبارزه با پولشــویى و آیین نامه اجرایى آن توســط هیأت وزیــران، ظرفیت هاى جدیدى براى مقابله با پولشــویى در كشــور ما فراهم كرده اســت و با اینكه پولشــویى در كشــور موضوع جدیدى نیســت، تلاش ها دراین راســتا سازمان یافته تر خواهد شد.»

دكتر حســینى ابــراز امیدواری كرد تشــكیل شــورایعالى پولشویى، دبیرخانه آن و واحد اطلاعات مالى در كشور، كار مقابله با پولشویى را موثرتر و امور را منسجم تر كند.رئیس شورایعالى مبارزه با پولشویى در تشریح اقدامات انجام شده درزمینه مبارزه با پولشویى گفت:« در كشور ما مقابله با پدیده پولشــویى بسیار جدى بوده و هست و در منطقه و دنیا هیچ كشورى را سراغ نداریم كه در مقابله با پدیده هایى چون قاچاق و پولشویى این گونه مسئولانه و فعالانه برخورد كرده باشد.»

وى از نهادهاى بین المللى خواست گزارش بدهند چه میزان به جمهورى اسلامى ایران در مقابله با قاچاق كمك كرده اند و ایران چه میزان در این زمینه فعال بوده است؟حسینى با اشاره به اینكه كشور ما با رشادت و شهادت طلبى با قاچاق مقابله كرده و طى چند سال گذشته 3500 شهید در این راه تقدیم كرده است، یادآور شد مقابله با جرم منشأ از جمله قاچاق و پدیده هاى دیگر مقدم بر جرم مشــتقه – پولشویى- است و ما در این راه پیشرو بوده ایم.

وى در ادامــه با اعلام امضــاى موافقتنامه مقابله با اعمال جنایتكارانه با كشــورهاى غربى، ایتالیا، كشــورهاى عربى همسایه و افغانستان؛ از تدوین لایحه مقابله با تأمین مالى تروریســم در وزارت اقتصاد خبــر داد و گفت:« با صندوق بین المللــى پول نیز ارتباط نزدیكى برقرار كرده ایم و ضمن شــركت در همایش، كنفرانس و سمینارهاى برگزار شده، جلســات متعددى با كارشناســان و نمایندگان صندوق در كشور داشته ایم.»

رئیس شــورایعالى مبارزه با پولشویى ضمن اعلام آمادگى ایران براى گســترش تبــادلات بین المللــى، از راه اندازى واحدهاى مقابله با پولشــویى در بانك ها، بیمه ها، گمرك، سازمان امور مالیاتى و بورس خبر داد و افزود:« با راه اندازى این واحدها بحث مستندسازى و ردیابى گردش وجوه وارد مرحله جدیدى شده است.»

وزیــر اقتصاد در پایــان از جهتگیرى نهادهاى بین المللى فعال در حوزه مقابله با پولشویى كه چشم بر پیشرفت هاى فنــى ایران در این حوزه مى بندند، گلایــه كرد:« مقابله با پولشویى در حقوق اقتصادى ایران ریشه دار است و ما براى مقابله با پولشویى حكم شرعى، وظیفه عقلى و الزام قانونى داریم. حاضریم مشتاقانه با نهادهاى بین المللى همكارى و در تشــكل هاى آنها حضور پیدا كنیم، ولى انتظار داریم به تلاش هاى كشــور ما توجه كنند و این تلاش ها را دســت كم نگیرند.»

دادسرای ویژه برای پولشویی

دبیر همایش و دبیر شورایعالی مبارزه با پولشویی نیز در این همایش با اشاره به اصل 49 قانون اساسی كه 30 سال پیش به موضوع پولشویی اختصاص یافته است و نیز وجود قوانین و احــكام دیگر در این زمینه، گفت: « برای نظام جمهوری اسلامی و كشور ما، مبارزه با پولشویی بحث تازه ای نیست و خوشبختانه به دلیل تأسی از این احكام و اصول، ایران نسبت به كشورهای بزرگ كمترین میزان پولشویی را دارد.» دكتر اصغر ابوالحســنی هستیانی توضیح داد:« رشد پدیده پولشــویی تا حدی ناشی از گسترش انواع پول و معاملات فرامرزی، آسانتر شدن تكنیكها و تجهیزات در موسسات مالــی و بانكی بــرای انتقال پول، پیچیدگــی روبه تزاید و مصونیت بین المللی دادوستدهاست و هرچه جهانی شدن و ادغام اقتصاد بینالمللی رو به فزونی میگذارد، موانع جریات آزاد ســرمایه و نقدینگی از بین میرود، ســرعت انتقالات الكترونیكی با فرصتهای جدید تركیب شده و پنهان كردن منافع حاصل از فعالیتهای مجرمانه و شبكههای اقتصاد زیرزمینی نیز آسانتر میشود.»

وی جرم پولشــویی را تحصیل و تملك هرگونه دارایی یا عواید ناشی از آن كه از منشأ غیرقانونی به دست آمده باشد و تحصیل كننده هم به این موضوع علم داشته باشد، تعریف و تصریح كرد:« نقل و انتقال دارایی های ناشــی از مسائل جرم خیز به طوری كه منشــأ دارایی ها به قصد سوءاستفاده مخفی نگه داشته شــود نیز جرم انگاشته شده و در قانون شیوه برخورد با آن آمده است.»

معاون امور بانكى، بیمه و شركت های دولتی وزارت اقتصاد تصریح كرد در كشور ما همه جوانب هم از نظر قانون و هم از نظر سازوكارهای مربوط و نهادهای مسوول، آماده است تا مبارزه جدی تری با پولشویی آغاز شود.

دبیر شورایعالی مبارزه با پولشویی گفت: تمامی دستگاه ها اعــم از دولتــی و خصوصــی، بانك ها، بیمه هــا، بورس، گمرك، ســازمان مالیاتی، موسســه های اعتباری و مالی و حتی قرض الحســنه ها، صرافی ها و كارگزاری ها باید از قانون مبارزه با پولشــویی، تبعیت و آن را در دســتور كار خود قرار دهند.

دكتر ابوالحســنی اهم اقدام های انجام شــده درخصوص اجرای قانون مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را اقدام های حقوقی داخلی، بین المللی، تخصصی، تحقیقی و آموزشی، اجرایی، مدیریتی و اقدام های مربوط به نیروی انسانی اعلام كرد.

وی تصویب و ابلاغ آیین نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی؛ گردآوری مجموعه ای از قوانین، مقررات، دســتورالعمل ها؛ تعیین شعبه مستقل (سوم بازپرسی) دادسرای امور اقتصادی برای رسیدگی به جرایم ناشــی از پولشویی و… را در زمره اقدام های حقوقی داخلی قرار داد. معاون وزیر اقتصاد درمورد اقدام های بین المللی انجام شده در این زمینه نیز گفت: « بین دولت های ایران و افغانستان به منظور همكاری در عرصــه مبارزه با موادمخدر، جرایم ســازمان یافته و تروریســم در خاك دو كشور، موافقتنامه همكاری امضا شــده است و با كشورهای عضو FATFنیز رایزنی و در كارگروه های آموزشی آن در ایتالیا، اتریش و تایلند شركت داشته ایم.»

وی توضیح داد در سال گذشته نمایندگان صندوق بین المللی پول با دیدی منفی و با این پیشفرض كه هیچ اقدامی در این زمینه انجام نشده است، با ما وارد مذاكره شدند، اما بعد از اینكه زیرساختها، تشكیلات و آییننامه اجرایی كشور را دیدنــد به طور كامل تفییر عقیده دادند و گزارش مثبتی ارسال كردند.

این مقام مسوول، شناسایی، تجمیع و پیگیری گزارش های معاملات مشــكوك مطرح شــده توســط بانك ها؛ تهیه شــاخص و مصداق های عملیات مشكوك در حوزه های بانــك، بیمــه و ســازمان بــورس؛ تهیه فرمت ارســال گزارش های مشكوك به پولشــویی در حوزه های بانك، بیمه، ســازمان بورس و گمــرك و همچنین تلاش برای شناســایی نرم افزارهای عملیات مشكوك و نرم افزارهای گزارش دهی و تهیه دســتورالعمل مبارزه با پولشــویی در حوزه بیمه را از جمله فعالیت های تخصصی انجام شــده در زمینه مبارزه با پولشویی اعلام كرد. پولشویى با سلایق شخصى انجام نشودرئیس كل بانــك مركزى نیز در این همایش با اشــاره به فعالیت هاى بانك مركزى در مبارزه با پولشویى تاكید كرد مبارزه با پولشویى نباید با سلایق شخصى انجام شود.دكتر محمود بهمنی با تأكید بر اینكه پول مشــروع منعى براى انتقال ندارد و باید نقل و انتقال میلیاردى پول به راحتى انجام شود، یادآور شد بانك مركزى تنها به دنبال جلوگیرى از نقــل و انتقال پول هاى نامشــروعى اســت كه مى تواند اقتصاد كشور را تخریب كند.

رئیــس كل بانك مركزى با اشــاره به ارتبــاط این بانك با سازمان هاى نظارتى دنیا گفت:« ایران در صندوق بین المللى پول نماینده دارد و همواره گزارش هاى خود را درخصوص مســائل بانكى به آنها ارائه مى دهــد، اما تاكنون هیچ گونه مستند بین المللى درخصوص پولشویى در ایران ارائه نشده وبحث ها به طورمعمول سیاسى است.»وى یادآور شد:« بانك مركزى از سال 81 فعالیت هاى خود را درخصوص ساماندهى موسسات مالى پیگیرى مى كند و از آنجا كه تمام موسســات مالى كشور باید تا آذرماه امسال از سوى بانك مركزى مجوز رسمى دریافت مى كردند، نباید دیگر در كشــور صندوق ها و موسســات مالى فاقد مجوز، فعالیت داشته باشند.»

دكتر بهمنى یكى از راه هاى مبارزه با پولشویى را كنترل و هدایت پول و اطلاع از مسیر آن اعلام و تصریح كرد تكلیف شش هزار صندوق قرض الحسنه و چند صد موسسه مالى و اعتبارى در كشور مشخص شده است. بهمنى گفت:« بانك مركزى آماده است به صرافى هایى كه به هر دلیل نتوانستند مجوز بگیرند، مجوز بدهد و نیروى انتظامى نیز موظف به برخورد با صرافى هاى غیرمجاز است.»وى به اقدامات ســال هاى گذشــته بانــك مركزى براى آموزش مبارزه با پولشــویى اشــاره و تصریح كرد 6 هزار و 598 نفر درخصوص مبارزه با پولشــویى آموزش دیده اند و بیش از هزار و 575 منبع اطلاعاتى داخلى و خارجى در این باره در بانك موجود است كه در اختیار بانك ها و كارشناسان قرار داده مى شود.

رئیس كل بانك مركزى گفت: اقدامات اجرایى و بین المللى كه در ســال هاى اخیر انجام شده، چشمگیر بوده و راه چند ساله در دو، سه سال گذشته پیموده شده است.صنعت بیمه ایران، مناسب پولشویی نیستگزارش اقدام های صنعت بیمه در زمینه مبارزه با پولشویی از دیگر بخش های این همایش بود.رئیس كل بیمه مركزی با اعلام اینكه این مركز نظیر دیگر موسســه های مالی كشور، درحال تدوین آیین نامه ای برای مبارزه با پولشــویی است، از تشــكیل و برگزاری جلسات كارگــروه تخصصی صنعت بیمه با هدف تهیه پیش نویس «دستورالعمل مبارزه با پولشویی در شركت بیمه» خبر داد. جواد فرشــباف ماهریان با اشاره به اینكه رشد اقتصادی و افزایش درآمدهای جامعه، موجب افزایش ارائه پوشش های بیمه ای و رونق صنعت بیمه می شود؛ گفت:« در كشورهای غربی بیــش از 65 درصد صنعت بیمــه درخصوص بیمه عمر اســت، در صورتی كه این بیمه در ایران حدود شــش درصد اســت و از این رو صنعــت بیمه ایران كمتر از دیگر كشورها در معرض پولشویی قرار دارد. همچنین در صنعت بیمــه تكنیك های مختلفی وجود دارد كه باعث می شــود صدور بیمه نامه ها با مشكل انجام شود و این وضعیت برای پولشویان مناسب نیست.»

فرشــباف ماهریان حضور نمایندگان بیمه مركزی ایران و شركت های بیمه دولتی در نشست ها، همایش ها و دوره های آموزشــی مبارزه با پولشــویی؛ نظرخواهــی بیمه مركزی از شــركت های بیمه درباره ضوابط تشــخیص و عملیات پولشــویی در شــركت بیمه و نحوه مقابله با آن و تشكیل كمیته مبارزه با پولشویی در بیمه مركزی و شركت های بیمه دولتی را در زمره فعالیت هایی برشمرد كه در زمینه مبارزه با پولشویی در صنعت بیمه انجام شده است.

تدویــن برنامــه و برگــزاری دوره های آموزشــی مبارزه با پولشویی در برخی شركت های بیمه دولتی، اقدام های اولیه این شركت ها برای فراهم كردن شرایط شناسایی معاملات بیمه ای مشكوك به پولشویی و تشكیل واحد اجرایی مبارزه با پولشــویی در آنها، از دیگر موارد تشــكیل دهنده گزارش رئیس كل بیمه مركزی بود.

معاملات اینترنتی

بستر پولشویی در بازار بورس

دیگر سخنران همایش مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم؛ رئیس ســازمان بورس و اوراق بهادار بود كه به ارائه گزارش عملكرد بازار سرمایه ایران در این زمینه پرداخت.

دكتر علی صالح آبادی گفت:« وســعت و حجم نقدینگی بازارهــای بین المللــی چندین برابر بورس ایران اســت كه می تواند بازار ســرمایه كشــور را در معرض خطرات پولشویی قرار دهد.»

وی امكان معامــلات اینترنتی و آن لاین در بازار بورسرا از بسترهای خطرناك فعالیت پولشویی در بازار بورس اعلام كرد و با اشاره به عدم راه اندازی معاملات آن لاین (برخط) در كشور، افزود:« سازمان بورس و اوراق بهادار در تدوین قانون مبارزه با پولشویی و آیین نامه های مربوط به آن اقدام های موثری انجام داده اســت.» صالح آبادی تشكیل كمیته مبارزه با پولشویی در بازار سرمایه، تهیه و تدوین گزارش شناخت موضوع و بررسی جرم پولشویی در بــازار ســرمایه و تدویــن پیش نویس دســتورالعمل «مبارزه با پولشــویی در بازار اوراق بهــادار» را از جمله این اقدام ها برشمرد.

وی در تشریح چارچوب دستورالعمل مبارزه با پولشویی در بازار اوراق بهادار گفت:« احراز هویت مشــتری (شناسایی اولیه)، شناسایی دقیق و مستمر مشتری، شناسایی مشتری توســط واســطه های مالی، نگهداری ســوابق و بررســی معامله های مشكوك و نظارت؛ سیاست های كلی مبارزه با پولشویی در بازار اوراق بهادار است.»

رئیس ســازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به تهیه فرم گزارش عملیات مشــكوك در بازار ســرمایه، یادآور شد در این فرم، اطلاعات مربوط به گزارش مشــكوك، نهاد مالی گزارش كننــده، مظنون اصلی، عملیات مشــكوك، طرف مقابل و مســوول ذی ربط در نهاد مالی گزارش كننده و نیز شرح و تبیین این عملیات منطبق با راهنمای تنظیم گزارش گنجانده شده اســت. این مقام مسوول، شناسایی مجاری احتمالی پولشویی در بازار سرمایه، تهیه چك لیست بازرسی و كنترل های داخلی در بازار ســرمایه، سازماندهی نهادها و تشكل های مجری كنترل های داخلی و پیشگیری از وقوع جرم پولشــویی و نیز آموزش مدیران و كارشناســان بازار ســرمایه را از اقدام های آتی ســازمان بورس و اوراق بهادار در راستای مبارزه با پولشویی اعلام كرد.

مالیات؛ ابزار مبارزه با پولشویی رئیس كل ســازمان امور مالیاتی نیز در این همایش اعلام كرد تا ســه سال آینده بســترهای لازم برای اجرای طرح جامع مالیاتی در كشور فراهم می شود.

دكتر علی عســكری با بیان اینكه در دو ماه اخیر اقدامات خوبی در زمینه طرح جامع مالیاتی در كشور انجام شده است، گفت: « اتصال پایگاه های اطلاعاتی نظام بانكی، مالیاتی، بورس و گمرك به یكدیگر در حال پیگیری اســت و قصد داریم در اصلاح قوانین مالیاتی كشــور بحث «پایه مالیاتی مجموع درآمد»را بــرای رصد فعالان اقتصادی و مبارزه با پولشویی زنده كنیم.» عسكری مالیات را ابزار مناسبی برای مبارزه با پولشویی دانست و افزود:« برای مبارزه با پولشویی در سازمان امور مالیاتی، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، ایجاد نظام یكپارچه مالیاتی و ساده سازی رویه های مالیاتی در حال پیگیری است.»كمیته مبارزه با پولشویی در گمركرئیس كل گمرك جمهوری اســلامی ایــران نیز در پایان این همایش، از تشكیل دفتر كمیته مبارزه با پولشویی در گمرك خبر داد.

اردشــیر محمدی گفت:« به منظور اجرایی كردن امر مبارزه با پولشــویی كارشناسانی از دفاتر حقوقی، روابط بین الملل،  واردات، امور مالی، آموزش و تحقیقات و… به عنوان اعضای كمیته مشــغول به خدمت هســتند و با هدف جمع آوری اطلاعــات و همچنین بررســی مصادیق امر پولشــویی، گمركات درگیر در اقصی نقاط كشور، شناسایی و مقدمات لازم برای آموزش كاركنان منتخب به عمل آمده است.»

وی بــا اشــاره به تهیه آیین نامــه اجرایی قانــون مبارزه با پولشــویی در گمرك ایران و ابلاغ آن بــه ادارات ذی ربط، یادآور شد:« نظر به اینكه اجرایی شدن قانون پولشویی نیاز به دستورالعمل لازم به منظور تطبیق وضع موجود با تغییرات احتمالی داشت، دستورالعمل آن، تهیه و پس از ارائه تأییدیه توسط ستاد ابلاغ خواهد شد.»

بنا بر اعلام محمدی، الحاق به كنوانسیون نایروبی سازمان جهانی گمرك برای پیشگیری و مبارزه با قاچاق كالاهای فرهنگی، همكاری با دفتر ریلو آســیا – اقیانوسیه و تبادل اطلاعــات درمورد تخلفــات گمركی، تبــادل اطلاعات با گمركات ســایر كشورها در پیشگیری و مبارزه با پولشویی و انعقــاد موافقت نامه همكاری های گمركی با 36 كشــور، از جملــه فعالیت های گمرك جمهوری اســلامی ایران در راستای مبارزه با پولشویی است