فیزیولوژی مغز یا Brain Physiology
ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی (Central Nervous System) ﺑﮫ ﻋﻨﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪه، ﭘﺮدازش ﮔﺮ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت، ﮐﻨﺶ ھﺎ و واﮐﻨﺶ ھﺎی ارادی و ﻏﯿﺮ ارادی اﻧﺴﺎن، در ارﺗﺒﺎﻃﯽ ھﻤﺎھﻨﮓ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ھﺎ و ﺑﺎ ﺑﮑﺎر ﮔﯿﺮی آن ھﺎ، ارﺗﺒﺎط و ﺗﻄﺒﯿﻖ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ دﻧﯿﺎی ﭘﯿﺮاﻣﻮن و درون ﺧﻮد را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺳﺎزد. اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺎﻣﻊ، ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻐﺰ و ﻧﺨﺎع ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن(Human Brain) ، اﯾﻦ اﺳﺮار آﻣﯿﺰ ﺗﺮﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﻠﻘﺖ، از دو ﻧﯿﻢ ﮐﺮه ی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﮫ ھﻢ ﮐﮫ ﺗﻮﺳﻂ دﻧﺒﺎﻟﮫ ای ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎﯾﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه، ﺑﮫ ﻧﺨﺎع و ﺳﺘﻮن ﻣﮭﺮه ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ، ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ھﺮ ﭼﮫ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺗﺮ ﻣﻐﺰ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎت ارادی ﺗﺮ و واﮐﻨﺶ ھﺎی ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ، در ارﺗﺒﺎط ھﺴﺘﻨﺪ و ھﺮ ﭼﮫ ﺑﮫ ژرﻓﺎی ﻣﻐﺰ و اﺟﺰای دروﻧﯽ ﺗﺮ آن ﺳﻔﺮ ﮐﻨﯿﻢ، اﻋﻤﺎل ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺧﻮدﮐﺎر و ﻧﺎﺧﻮد آﮔﺎھﺎﻧﮫ ای را ﻣﺸﺎھﺪه ﺧﻮاھﯿﻢ ﮐﺮد ﮐﮫ ﺑﺮای ھﺰاران ﺳﺎل، اداره ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺗﺮﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺑﺪن اﻧﺴﺎن را ﺑﺮ ﻋﮭﺪه دارﻧﺪ. در ﺳﯿﺴﺘﻢ دﻗﯿﻖ، ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﯾﮑﭙﺎرﭼﮫی ﺑﺪن اﻧﺴﺎن، ﻧﻘﺶ ھﺪاﯾﺖ ﺑﮫ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی و ﻣﻐﺰ ﺗﻌﻠﻖ دارد، از اﯾﻦ رو ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ ﺗﺮﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ھﺎ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮرﺳﯽ ھﺎی ﻋﻠﻤﯽ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮﯾﻦ و ھﻨﻮز ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺗﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎﺳﺖ.
ارایه درگاه پرداخت بانکی ePayBank.ir برای دانشجویان پزشکی ، برای درج آگهی خرید و فروش تجهیزات پزشکی و درمانی میتوانید از mycityad.ir استفاده کنید.
ﻣﻐﺰ (Brain)
ﺳﮫ ﺑﺨﺶ “ﻣﻐﺰ”، ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﻨﯿﻨﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
ﻣﻐﺰ ﻗﺪاﻣﯽ
ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ
ﻣﻐﺰ ﺧﻠﻔﯽ
ھﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ھﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺑﺨﺶ ھﺎی ﮐﻮﭼﮑﺘﺮی (ﺷﮑﻞ ١) ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ:
١- ﻣﻐﺰ ﻗﺪاﻣﯽ (Forebrain)
اﻟﻒ) ﻧﯿﻤﮑﺮه ھﺎی ﻣﻐﺰی (Telencephalon) ﮐﮫ ﺑﻄﻦ ھﺎی ﻃﺮﻓﯽ را اﺣﺎﻃﮫ ﮐﺮده و ھﺮ ﻧﯿﻤﮑﺮه ی ﻣﻐﺰ ﺷﺎﻣﻞ: “ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ”، “ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻗﺎﻋﺪه ای” و “رﯾﻨﺎﻧﺴﻔﺎل” ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻮﯾﺎﯾﯽ اﺳﺖ.
ب ) دﯾﺎﻧﺴﻔﺎﻟﻮن (Diencephalon) : ﻧﯿﻤﮑﺮه ھﺎی ﻣﻐﺰی را ﺑﺎ ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶ ھﺎی ﻣﮭﻤﯽ ﭼﻮن ﻏﺪد “ﺗﺎﻻﻣﻮس” و “ھﯿﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس” اﺳﺖ.
٢- ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ (Midbrain): ﻣﻐﺰ ﻗﺪاﻣﯽ را ﺑﺎ ﻣﻐﺰ ﺧﻠﻔﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﮐﺮده و “ﻗﻨﺎت ﺳﯿﻠﻮﯾﻮس” را اﺣﺎﻃﮫ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮﯾﯽ آن ﺷﺎﻣﻞ “ﭘﺎﯾﮏ ھﺎی ﻣﻐﺰی” اﺳﺖ ﮐﮫ ﯾﮏ ﺟﻔﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻃﻨﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺷﺖ ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺨﺶ ﺧﻠﻔﯽ در ﺑﺮ ﮔﯿﺮﻧﺪه “ﺗﮑﻤﮫ ھﺎی ﭼﮭﺎر ﻗﻠﻮ”ی ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ و ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ.
٣- ﻣﻐﺰ ﺧﻠﻔﯽ (Hindbrain) : ﺑﻄﻦ ﭼﮭﺎرم را اﺣﺎﻃﮫ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﺎﻣﻞ “ﻣﺘﺎﻧﺴﻔﺎﻟﻮن” (Metencephalon) ﮐﮫ از “ﻣﺨﭽﮫ” و “ﭘﻞ ﻣﻐﺰی” ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه و “ﻣﯿﻞ آﻧﺴﻔﺎﻟﻮن” (Myelencephalon) ﯾﺎ ھﻤﺎن “ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع” ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﻐﺰ از ﻧﻈﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ رﻧﮕﯽ و ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻣﻮاد ﻣﺘﺸﮑﻞ، از دو ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی و ﺳﻔﯿﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. “ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی” در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺣﺎﻟﺖ اول، ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﮫ “ﻣﺎده ﺳﻔﯿﺪ” را ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ( ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ)
ﺣﺎﻟﺖ دوم، ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﮫ در داﺧﻞ ﻣﺎده ﺳﻔﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. اﯾﻦ ﺗﻮده ھﺎی ﻋﻤﻘﯽ ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی، “ھﺴﺘﮫ” ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
ﻣﻐﺰ ھﻤﭽﻨﯿﻦ دارای دو ﺷﯿﺎر اﺻﻠﯽ ﺑﻮده و ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﮏ ﻧﺎم ﮔﺬاری ﮐﻠﯽ، ﺑﮫ ﭼﻨﺪ ﻟﻮب ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه اﺳﺖ:
(Central Sulcus or Rolando Fissure)(روﻻﻧﺪو) ﻣﺮﮐﺰی ﺷﯿﺎر
(Lateral Sulcus or Silvian Fissure) (ﺳﯿﻠﻮﯾﻮس) ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺷﯿﺎر
ﻟﻮب ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ(Frontal Lobe)
ﻟﻮب آھﯿﺎﻧﮫ ای(Parietal Lobe)
ﻟﻮب ﮔﯿﺠﮕﺎھﯽ(Temporal Lobe)
ﻟﻮب ﭘﺲ ﺳﺮی(Occipital Lobe)
ﺑﺮﺧﯽ ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻣﻐﺰ ﮐﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی رﻧﮓ ھﺴﺘﻨﺪ و در ﻣﺎده ی ﺳﻔﯿﺪ ﻣﻐﺰ ﺟﺎی دارﻧﺪ، ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ. اﯾﻦ ھﺴﺘﮫ ھﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎر ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ، ﺗﺎﻻﻣﻮس، ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای و .. ھﺴﺘﻨﺪ
ﺗﺎﻻﻣﻮس (Thalamus)
ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻗﺎﺋﺪه ای (Basal Nuclei)
ﺗﮑﺘﻮم (Tectum)
ھﺴﺘﮫ ﻗﺮﻣﺰ (Red Nucleus)
ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای (Reticular Formation)
ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع (Medulla Oblongata)
ھﺴﺘﮫ ﻣﺨﭽﮫ ای (Cerebellar Nuclei
ﻣﺦ (Cerebrum)
ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻐﺰ و ﺷﺎﻣﻞ دو “ﻧﯿﻤﮑﺮه” (Hemisphere) ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ ﺗﻮﺳﻂ رﺷﺘﮫ ھﺎی ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺤﮑﻢ و ﺳﻔﯿﺪ رﻧﮕﯽ ﺑﮫ ﻧﺎم “ﺟﺴﻢ ﭘﯿﻨﮫ ای” (Corpus Callosum) ﺑﮫ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ھﺴﺘﻨﺪ و ارﺗﺒﺎط دو ﻧﯿﻤﮑﺮه ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﯾﻖ ھﻤﯿﻦ رﺷﺘﮫ ھﺎی ﻋﺼﺒﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻣﺦ، ﻣﺮﮐﺰ اﺣﺴﺎﺳﺎت ، ﺗﻔﮑﺮ و ﺣﺎﻓﻈﮫ اﺳﺖ. ﻧﯿﻤﮑﺮه ﭼﭗ ﻣﻐﺰ، ﺣﺮﮐﺎت ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺪن و ﻧﯿﻤﮑﺮه راﺳﺖ آن، ﺣﺮﮐﺎت ﻃﺮف ﭼﭗ ﺑﺪن را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ھﺮ ﻧﯿﻤﮑﺮه ﮐﺎرھﺎی وﯾﮋهای را ﻧﯿﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دھﺪ. ﻧﯿﻤﮑﺮه ﭼﭗ در زﺑﺎن آﻣﻮزی، ﯾﺎدﮔﯿﺮی ، ﺗﻔﮑﺮ رﯾﺎﺿﯽ و ﻣﻨﻄﻖ ، ﺗﺨﺼﺺ دارد. ﻧﯿﻤﮑﺮه راﺳﺖ اﻧﺠﺎم دادن ﮐﺎرھﺎی ﻇﺮﯾﻒ ھﻨﺮی و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻄﺤﯽ ﻣﺦ، ﮐﮫ ﺑﮫ رﻧﮓ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی اﺳﺖ، “ﻗﺸﺮ ﻣﺦ” ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد.
ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ (Cortex)
“ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ” ﯾﺎ ھﻤﺎن ﻗﺸﺮ ﻣﺦ، در اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻋﻠﺖ وﺳﻌﺖ زﯾﺎد ﺳﻄﺢ آن و ﺟﺎی ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪود، ﺣﺎﻟﺘﯽ ﭼﯿﻦ ﺧﻮرده دارد. ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻋﻤﻠﯽ آن ﺑﯿﻦ ٢ ﺗﺎ ۵ ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻮده و ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺷﮑﻨﺞ ھﺎی ﻣﺦ را ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ.
ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ، ارﺗﺒﺎﻃﺎت وﺳﯿﻊ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﻋﻤﻘﯽ ﻣﻐﺰ دارد. ھﺮ ﻗﺴﻤﺖ از ﻗﺸﺮ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی ﮐﺎر وﯾﮋهای را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دھﺪ. ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ ﻋﻤﺪه ﺣﺮﮐﺎت ارادی، ﺑﺨﺼﻮص ﺣﺮﮐﺎت ﻇﺮﯾﻒ و ﭘﯿﭽﯿﺪه را اداره ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.
اﻋﻤﺎل ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ
“ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ”، ﺧﻮد ﻣﺮﮐﺰی ﺑﺮای ھﺰاران رﻓﻠﮑﺲ ﺑﻮده، ﮐﮫ اﯾﻤﭙﺎﻟﺲ ھﺎی ورودی را درﯾﺎﻓﺖ و ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دھﺪ. ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ دارای ﺑﺨﺸﯽ ﺣﺴﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ ﺑﺎ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﺑﯿﻦ اﺣﺴﺎس ھﺎ ﺳﺮ و ﮐﺎر دارد . دو دﺳﺘﮕﺎه از رﺷﺘﮫ ھﺎی ﻋﺼﺒﯽ “ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺮ” ﭘﯿﺎم ھﺎی ﺣﺴﯽ را ﺑﮫ ﻗﺸﺮ ﺣﺴﯽ ﻣﻐﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﺑﮫ ﻃﻮری ﮐﮫ ھﺮ ﻗﺴﻤﺖ از ﺑﺪن در ﻧﺎﺣﯿﮫ ی ﻣﺨﺘﺺ ﺑﮫ ﺧﻮدش در ﻗﺸﺮ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻐﺰ، ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد.
“ﻗﺸﺮ ﺣﺴﯽ ﭘﯿﮑﺮی”، ﻣﻨﻄﻘﮫ ای اﺳﺖ ﮐﮫ ﺣﺲ ھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻈﯿﺮ؛ ﮔﺮﻣﺎ، ﺳﺮﻣﺎ، ﻟﻤﺲ، درد، ﺣﺲ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺪن و وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻔﺎﺻﻞ، در آن ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. “ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ اوﻟﯿﮫ”، ﺑﮫ ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺮﮐﺎت ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺠﺰا در اﻧﺪام ھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﭘﺮداﺧﺘﮫ و در اﻧﺪام ھﺎی ﺑﺰرگ ﮐﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ در ﺗﻮﭘﻮ ﮔﺮاﻓﯿﮏ ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ دارﻧﺪ، ﺑﮫ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮔﺮوه ﻋﻀﻼﻧﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازد. ﺑﯿﺶاز ﻧﯿﻤﯽ از ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ، ﺑﮫ ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺮﮐﺖ دﺳﺖ ھﺎ و ﻋﻀﻼت وﯾﮋه ی ﺗﮑﻠﻢ اﺧﺘﺼﺎص دارد. در ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ اوﻟﯿﮫ ﺳﻠﻮل ھﺎﯾﯽ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﮫ “ﺳﻠﻮل ھﺎی ﺑﺘﺰ” Betz ﻣﻮﺟﻮد ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ اﯾﻤﭙﺎﻟﺲ ﻋﺼﺒﯽ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪود ٧٠ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﮫ ﺑﮫ ﻧﺨﺎع ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ، ﮐﮫ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺎم از ﻣﻐﺰ ﺑﮫ ﻧﺨﺎع ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. “ﻗﺸﺮ ﭘﯿﺶ ﺣﺮﮐﺘﯽ” درﺳﺖ در ﺟﻠﻮی ﻧﺎﺣﯿﮫ ی “ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ اوﻟﯿﮫ” ، رﺷﺘﮫ ھﺎی ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﻨﻨﺪه اﻣﻮاج ﻋﺼﺒﯽ را ﺑﮫ ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻗﺎﺋﺪه ای ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻮﺳﻂ “راه ھﺎی ﺧﺎرج ھﺮﻣﯽ” ﻧﻮرون ھﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ “ﻧﺨﺎع” را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دھﺪ. اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﮫ در ھﻤﮑﺎری ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮاﮐﺰ، ﺑﺎ ﻃﺮح ھﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻋﻀﻼﻧﯽ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ.
“ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﮑﻤﻞ ﯾﺎ ﺿﻤﯿﻤﮫ”، در ﺟﻠﻮ و ﺑﺎﻻی ﻧﺎﺣﯿﮫ ﭘﯿﺶ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ، ﺑﮫ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻮاﺣﯽ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻧﯿﺎز دارد و اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت دو ﻃﺮﻓﮫ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ھﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﭘﯿﺶ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﮫ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺣﺮﮐﺎت در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﭘﺮدازد
ﻟﻤﺲ و ﻓﺸﺎر – Touch and Pressure
ﭼﺸﺎﯾﯽ – Taste
ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮐﻠﻤﺎت (ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺑﺮوﮐﺎ) – Speech
ﺑﻮﯾﺎﯾﯽ – Smell
ﺷﻨﻮاﯾﯽ -Hearing
ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ – Vision
ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭼﮭﺮه – Face Recognition
ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺮﮐﺘﯽ – Motor Control
آﮔﺎھﯽ ﺑﺪﻧﯽ – Body Awareness
Language Comprehension Intelligence – ورﻧﯿﮑﮫ ﻧﺎﺣﯿﮫ
در ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ ﻧﻮاﺣﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﮫ ﺟﺰء ﻧﻮاﺣﯽ اوﻟﯿﮫ ﯾﺎ ﺛﺎﻧﻮﯾﮫ ﺣﺴﯽ و ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻮاﺣﯽ ارﺗﺒﺎﻃﯽ Association، ﻧﺎم دارﻧﺪ. اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﯿﺎم ھﺎ را از ﻗﺴﻤﺖ ھﺎی ﻣﺘﻌﺪد ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ از ﻧﻮاﺣﯽ زﯾﺮ ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰی، درﯾﺎﻓﺖ و ﺗﺠﺰﯾﮫ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﻧﺎﺣﯿﮫ ارﺗﺒﺎﻃﯽ در ﺑﺨﺶ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ، ﺑﺎ ﺗﻔﮑﺮات ﭘﯿﭽﯿﺪه در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ.
ﺑﻄﻦ ھﺎی ﻣﻐﺰی (Brain Ventricles)
در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻐﺰ از ﻟﻮﻟﮫ ﻋﺼﺒﯽ ﺟﻨﯿﻨﯽ، ﺣﻔﺮه ﻣﺮﮐﺰی ﻟﻮﻟﮫ ﻋﺼﺒﯽ در ۴ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﻣﺘﺴﻊ ﺷﺪه و ﺑﻄﻦ ھﺎی ﻣﻐﺰی ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﻨﺪ. ﺑﻄﻦ ھﺎی ﻣﻐﺰی ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: “ﺑﻄﻦ ھﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ” ﺷﺎﻣﻞ دو ﺑﻄﻦ ﮐﮫ ھﺮ ﮐﺪام در ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﻤﮑﺮه ھﺎی ﻣﻐﺰی ﻗﺮار دارﻧﺪ ، “ﺑﻄﻦ ﺳﻮم” در ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺗﺎﻻﻣﻮس و “ﺑﻄﻦ ﭼﮭﺎرم” در ﻣﺤﻞ ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع و ﭘﻞ ﻣﻐﺰی.
ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻐﺰی- ﻧﺨﺎﻋﯽ (Cerebrospinal fluid)
“ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻐﺰی-ﻧﺨﺎﻋﯽ” ﻣﺎﯾﻌﯽ زﻻل و آﺑﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﻄﻦ ھﺎی ﻣﻐﺰی، ﻓﻀﺎھﺎی اﻃﺮاف رگ ھﺎ و ﻓﻀﺎھﺎی ﺗﺤﺖ ﻋﻨﮑﺒﻮﺗﯿﮫ ﺟﻤﺠﻤﮫ ای و ﻧﺨﺎﻋﯽ را ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺎﯾﻊ ھﻢ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺿﺮﺑﮫ ﮔﯿﺮ، ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی (CNS) را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺮﺑﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ھﻢ ﺑﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ھﺎی ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﮑﯽ آن ﻻزم اﺳﺖ و ﺑﮫ ﻋﻨﻮان راھﯽ ﺑﺮای ﺗﺒﺎدل ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ و ﻣﻮاد دﻓﻌﯽ ﺑﯿﻦ ﺧﻮن و ﺳﻠﻮﻟﮭﺎی دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی، ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.
(The Limbic System)ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ دﺳﺘﮕﺎه
ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﺳﻄﺢ داﺧﻠﯽ ﻧﯿﻤﮑﺮه ھﺎی ﻣﻐﺰی، ﺑﺨﺶ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﻨﺪ. اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ ﻟﻮب ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ ﺑﻠﮑﮫ ھﻤﭽﻨﯿﻦ، ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﯾﻦ ھﺴﺘﮫ زﯾﺮ ﻗﺸﺮی، ﻣﺎﻧﻨﺪ “ھﯿﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس” ھﻤﺮاه ﺑﺎ راه ھﺎی ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ و ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺮ اﺳﺖ. ھﯿﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس و ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ آن ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ای از “ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ” را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﻧﻮﻋﯽ ﺣﺎﺷﯿﮫ ﯾﺎ ﮔﺮدن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﺪ ﮐﮫ در ورای آن ﻧﯿﻤﮑﺮه ھﺎی ﻣﻐﺰی ﺑﮫ ﻓﺮاﺧﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ. ﻗﺴﻤﺖ ھﺎی ﻏﯿﺮ ﺑﻮﯾﺎﯾﯽ دﺳﺘﮕﺎه ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ، ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ اﺣﺴﺎﺳﯽ، رﻓﺘﺎر ھﯿﺠﺎﻧﯽ، ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎی اﺣﺸﺎﯾﯽ و ﺗﻨﻈﯿﻢ داﺧﻠﯽ ﺑﺪن، ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﻧﺪ. اﻋﻤﺎل دﺳﺘﮕﺎه ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻌﺪد و ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ و ھﻢ اﻋﻤﺎل ﭘﯿﮑﺮی و ھﻢ اﻋﻤﺎل اﺣﺸﺎﯾﯽ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد.
“ھﯿﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس” (Hypothalamus) ﯾﮑﯽ از اﺻﻠﯽ ﺗﺮﯾﻦ اﺟﺰای ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﮫ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ اﻋﻤﺎل ﺗﻨﻈﯿﻢ داﺧﻠﯽ ﺑﺪن و ﺟﻨﺒﮫ ھﺎی ﻣﺘﻌﺪد رﻓﺘﺎر ھﯿﺠﺎﻧﯽ را، ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.
“آﻣﯿﮕﺪال” (Amygdala)، ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ای از ھﺴﺘﮫ ھﺎﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ در زﯾﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻧﯿﻤﮑﺮه ی ﻣﻐﺰی، در ﻗﻄﺐ ھﺮ ﻟﻮب ﮔﯿﺠﮕﺎھﯽ ﻗﺮار دارد و ﺑﺎ ھﯿﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ. ﺑﻌﻠﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺘﻌﺪد و درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻤﭙﺎﻟﺲ ھﺎی ﺑﺴﯿﺎر از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ، آﻣﯿﮕﺪال ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﭘﻨﺠﺮه ای در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ از ﻣﯿﺎن آن، ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ، ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷﺨﺺ را در ﺟﮭﺎن ﻧﻈﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. آﻣﯿﮕﺪال، وﺿﻌﯿﺖ ﺷﺨﺺ در راﺑﻄﮫ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ و ﻓﺮاﯾﻨﺪ ھﺎی دروﻧﯽ را، ﺑﺪاﺧﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ وﻇﯿﻔﮫ ی اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻃﺮح رﯾﺰی واﮐﻨﺶ رﻓﺘﺎری ﺷﺨﺺ ﺑﮫ ﻃﻮری اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺎ ھﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺗﻨﺎﺳﺐ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ.
ھﯿﭙﻮﮐﻤﭗ (Hippocampus)، ﺳﺎﺧﺘﺎر دﻧﺒﺎﻟﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪی اﺳﺖ ﮐﮫ از ﻧﻮع ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫ ای از ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﯾﮏ اﻧﺘﮭﺎی ھﯿﭙﻮﮐﻤﭗ ﺑﺮ روی ھﺴﺘﮫ ھﺎی آﻣﯿﮕﺪاﻟﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺘﻌﺪد اﻣﺎ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻼت ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ دارد. ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ھﺮ ﺗﺠﺮﺑﮫ ی ﺣﺴﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن آﻧﯽ ﻗﺴﻤﺖ ھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ھﯿﭙﻮﮐﻤﭗ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ھﯿﭙﻮﮐﻤﭗ در ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻧﻘﺶ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ.
ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻗﺎﺋﺪه ای((Basal Ganglia (nuclei)
ﭼﮭﺎر ﺗﻮده از ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی ﯾﺎ ھﺴﺘﮫ، در ﻋﻤﻖ ﻣﺎده ﺳﻔﯿﺪ ﻧﯿﻤﮑﺮه ھﺎی ﻣﻐﺰی ھﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: “ھﺴﺘﮫ دﻣﺪار” (Caudate Nucleus) ” ھﺴﺘﮫ ﻋﺪﺳﯽ ﺷﮑﻞ” ، “ﺟﺴﻢ ﺑﺎداﻣﯽ ﺷﮑﻞ” و “ﮐﻠﺴﺘﺮوم”. ھﺴﺘﮫ ﻋﺪﺳﯽ ﺷﮑﻞ ﺧﻮد ﺑﮫ دو ﻗﺴﻤﺖ “ﭘﻮﺗﺎﻣﻦ”(Putamen) و “ﮔﻠﻮﺑﻮس ﭘﺎﻟﯿﺪوس”( Globus Palidus) ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻣﺎده ﺳﯿﺎه SubstantiaNigra و ﺳﺎب ﺗﺎﻻﻣﻮس (Subthalamus) از اﻋﻀﺎی ھﻤﺠﻮار ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻗﺎﺋﺪه ای ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. اﯾﻦ ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی، ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﯿﮕﻨﺎل ھﺎی ورودی ﺧﻮد را از ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﯿﮕﻨﺎل ھﺎی ﺧﺮوﺟﯽ ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ، ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ. در اﻧﺴﺎن ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻗﺎﺋﺪه ای ﺑﮫ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎی ﻧﺎﺣﯿﮫ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ از راه ھﺎی زﯾﺎدی ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﺎ ﺗﺎﻻﻣﻮس ، ﻗﺸﺮ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی ﻣﻐﺰ و ﻣﺨﭽﮫ داﺷﺘﮫ و ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺻﻠﯽ آﻧﮭﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻃﺮح ھﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ھﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﺎھﯿﭽﮫ ھﺎ، ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﻮن ﻋﻀﻼﻧﯽ ﺑﻮده و در ﺗﺪاوم ﺣﺮﮐﺎت آﻧﮭﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﮭﻤﯽ دارﻧﺪ. ﻧﺎرﺳﺎﺋﯽ ﮔﺮه ھﺎي ﻋﺼﺒﯽ ﻗﺎﺋﺪه ﻣﻐﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻟﺮزش ھﺎي ﻏﯿﺮارادی، ﺟﻤﻮد و ﮐﺎھﺶ ﺗﺤﺮﯾﻚ ﻣﺎھﯿﭽﮫ ای، ﻣﯽ ﺷﻮد.
ﻏﺪه ﺗﺎﻻﻣﻮس
“ﺗﺎﻻﻣﻮس” Thalamus، ﺑﮫ ﺷﮑﻞ ﯾﮏ ﺟﻔﺖ ﻏﺪه، ﯾﮑﯽ از ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ در ﻣﻐﺰ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان “ﻣﺮﮐﺰ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮫ ﺳﺎزی ﺣﺴﯽ” از آن ﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺗﺤﺮﯾﮏ ھﺴﺘﮫھﺎی ﻣﯿﺎﻧﯽ، ﭘﺴﯿﻦ و ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺗﺎﻻﻣﻮس ﺑﮫ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ در ﭘﺎﺳﺨﮭﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ. وﻟﯽ اھﻤﯿﺖ اﯾﻦ ھﺴﺘﮫھﺎ در ﺗﻨﻈﯿﻢ رﻓﺘﺎرھﺎی اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺑﮫ واﺳﻄﮫ ﺧﻮد ﺗﺎﻻﻣﻮس ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ ارﺗﺒﺎط اﯾﻦ ھﺴﺘﮫھﺎ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﺳﺎﻗﮫ ﻣﻐﺰ(Brain Stem)
ﺷﺎﻣﻞ “ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ” ، “ﭘﻞ ﻣﻐﺰی” و “ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع” ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. دارای ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﺣﺴﯽ و ﺣﺮﮐﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ اﻋﻤﺎل ﺣﺴﯽ و ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻧﻮاﺣﯽ ﺳﺮ و ﺻﻮرت را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دھﻨﺪ . اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺴﯿﺎری از اﻋﻤﺎل ﺧﺎص ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ از ﺟﻤﻠﮫ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻨﻔﺲ، اﻋﻤﺎل دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻠﺒﯽ ﻋﺮوﻗﯽ، اﻋﻤﺎل ﮔﻮارﺷﯽ، ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﺮﮐﺎت ﮐﻠﯿﺸﮫ ای ﺑﺪن، ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻄﻮح ھﻮﺷﯿﺎری، ﺗﻌﺎدل و ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺮﮐﺎت ﭼﺸﻢ را اﻧﺠﺎم داده و ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﯾﺴﺘﮕﺎھﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺎﻣﮭﺎی دﺳﺘﻮری ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻋﺼﺒﯽ، ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﺮای آﻏﺎز ﯾﺎ اﺻﻼح اﻋﻤﺎل ﺧﺎص ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺧﻮد در ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺪن، ﺑﮫ اﺟﺰای ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﻗﮫ ﻣﻐﺰ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽ دھﻨﺪ.
مغز
“ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ” ﯾﮏ ﻗﻄﻌﮫ ﮐﻮﺗﺎه و ﺑﺎرﯾﮏ از ﺑﺎﻓﺖ ﻋﺼﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﻐﺰ ﻗﺪاﻣﯽ را ﺑﮫ ﻣﻐﺰ ﺧﻠﻔﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻗﻨﺎت ﺳﯿﻠﻮﯾﻮس را اﺣﺎﻃﮫ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﺗﺸﮑﯿﻼت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﭘﺎﯾﮏ ھﺎی ﻣﻐﺰی در ﺳﻄﺢ ﻗﺪاﻣﯽ و ﺗﮑﻤﮫ ھﺎی ﭼﮭﺎر ﻗﻠﻮی ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ و ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ در ﺳﻄﺢ ﺧﻠﻔﯽ. ﺑﺨﺶ ﻗﺪاﻣﯽ از ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ ﺑﮫ ﻧﺎم ﭘﺎ و ﻣﺎده ﺳﯿﺎه (Substantia Nigra)ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ، “ﻏﺪه ھﯿﭙﻮﻓﯿﺰ” (pituitary gland)در ﻋﻘﺐ ﺗﮑﻤﮫ ھﺎی ﭼﮭﺎر ﻗﻠﻮی ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارد. اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﮫ ﮐﻮﭼﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی، ﺑﺎ رﻓﻠﮑﺲ ھﺎی ﭼﺸﻤﯽ، ﺣﺮﮐﺎت ﭼﺸﻤﯽ، رﻓﻠﮑﺲ ھﺎی راﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺳﺮ و رﻟﮫ ﮐﺮدن اﻣﻮاج ﻋﺼﺒﯽ ﺷﻨﻮاﯾﯽ و ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ و ﻣﻀﺎف ﺑﺮ آن ﯾﮏ ﻣﺴﯿﺮ ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮای اﻣﻮاج ﻋﺼﺒﯽ ﺑﮫ ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻼت ﻣﺘﻌﺪد دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﭘﻞ ﻣﻐﺰی (Pons)
“ﭘﻞ ﻣﻐﺰی” از ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع ﺗﺎ ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ اﻣﺘﺪاد ﯾﺎﻓﺘﮫ و از ﻣﺎده ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺎھﺴﺘﮫ ھﺎﯾﯽ ﭘﺮاﮐﻨﺪه از ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﭘﻞ ﻣﻐﺰی ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﮭﺎر ﺗﻨﻔﺴﯽ و ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﯽ را درﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺎ “ﻣﺨﭽﮫ” در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ.
ﻣﺨﭽﮫ (Cerebellum)
ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻐﺰ اﺳﺖ ﮐﮫ ﭘﺸﺖ ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع و ﭘﻞ ﻣﻐﺰی ﻗﺮار دارد. “ﻣﺨﭽﮫ” ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺦ از دو ﻧﯿﻤﮑﺮه ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﮫ ﻧﺎم “ﮐﺮﻣﯿﻨﮫ” (Vermis) از ھﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه اﻧﺪ و از ﺑﺨﺶ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی در ﺧﺎرج و ﻣﺎده ﺳﻔﯿﺪ در ﻣﺮﮐﺰ، ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﻣﺨﭽﮫ ﻣﺎھﯿﭽﮫ ھﺎی اﺳﮑﻠﺘﯽ را ﻣﮭﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد ﺣﺮﮐﺎت ﻧﺮم و ﻣﺘﻮازن ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﻣﺨﭽﮫ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺪن را از ﭼﺸﻤﺎن، ﮔﻮش ھﺎ، ﻣﺎھﯿﭽﮫ ھﺎ و ﻣﻔﺎﺻﻞ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از ﭘﺮدازش اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت، ﻓﺮﻣﺎﻧﮭﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ را از ﺳﺎﻗﮫ ﻣﻐﺰ ﺑﮫ ﻣﺎھﯿﭽﮫ ھﺎ، ارﺳﺎل ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ.
وﻇﯿﻔﮫ اﺻﻠﯽ ﻣﺨﭽﮫ اﯾﺠﺎد ھﻤﺎھﻨﮕﯽ ﻣﯿﺎن اﻧﺪاﻣﮭﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ اﺳﺖ. اﻓﺰون ﺑﺮ آن ﻣﺨﭽﮫ، وﻇﯿﻔﮫ ﺗﻌﺎدل و ﺳﺒﮏ اﯾﺴﺘﺎدن را ﺑﺮ ﻋﮭﺪه دارد ﮐﮫ اﯾﻦ اﻣﺮ را ﺑﺎ ھﻤﮑﺎری و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ “دﺳﺘﮕﺎه دھﻠﯿﺰی” اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دھﺪ. ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﭼﺸﻤﮭﺎ و ﮔﻮش داﺧﻠﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺪن را ﺑﮫ ﻣﺨﭽﮫ اﻃﻼع ﻣﯽ دھﻨﺪ. ﻣﺨﭽﮫ ﺑﮫ اﻧﺴﺎن در آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻣﮭﺎرﺗﮭﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺮﮐﺘﯽ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮﮐﺎت ﻣﺎھﺮاﻧﮫ ی ورزﺷﯽ و ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﻣﺠﻤﻮع ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﮫ ﻣﺨﭽﮫ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دھﺪ، در ﺳﻄﺢ ﺧﻮدﮐﺎر ھﺴﺘﻨﺪ.
ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای (Reticular Formation)
“ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای” ﯾﺎ ﺗﺸﮑﯿﻼت ﻣﺸﺒﮏ، در ﻣﺮﮐﺰ ﺳﺎﻗﮫ ﻣﻐﺰ ﻗﺮار داﺷﺘﮫ و از ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع ﺗﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﻲ، اﻣﺘﺪاد دارﻧﺪ . ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺎﯾﯽ از ﺳﻠﺴﻠﮫ اﻋﺼﺎب ﻣﺮﻛﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای در آن دﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای از ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﺳﻠﻮل در اﻧﺪازه ھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﮫ زواﺋﺪ آﻧﮭﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎК ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺎﻗﮫ ﻣﻐﺰ؛ ﻧﺨﺎع، ﻣﺨﭽﮫ، اﻋﺼﺎب ﺟﻤﺠﻤﮫ اي، ﮔﺮه ھﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻗﺎﺋﺪه ﻣﻐﺰ، ﺗﺎﻻﻣﻮس و ﻧﯿﻤﻜﺮه ھﺎ، ﺟﻤﻠﮕﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای، ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای، در ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮاب، ﻗﻮام ﻣﺎھﯿﭽﮫ ھﺎ (ﺗﻦ ﻣﺎھﯿﭽﮫ ای) و درد ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺶ ﻛﻠﯿﺪي اﯾﻔﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﯾﮏ وﻇﯿﻔﮫ اﺻﻠﻲ آن ھﺎ ﺑﺮ ﻗﺮار داﺷﺘﻦ ﺳﻄﺢ ھﻮﺷﯿﺎري اﺳﺖ. ھﺮﮔﻮﻧﮫ ﺿﺎﯾﻌﮫ ﻧﺴﺠﻲ، ﺣﺘﯽ در ﺣﺪ ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ، اﮔﺮ دو ﻃﺮﻓﮫ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺳﺎﺧﺘﺎر ھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﮫ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ھﻮﺷﯿﺎري ﻣﻲ ﺷﻮد
ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع (Medulla Oblongata)
ﻣﻐﺰ را ﺑﺎ ﻧﺨﺎع ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺎﻗﮫ ﻣﻐﺰ اﺳﺖ ﮐﮫ در ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ رﯾﺸﮫ ﻣﻐﺰ ﻗﺮار دارد. ﺷﮑﻞ ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع ﺑﮫ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻣﺨﺮوط ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺰرگ آن ﺑﺎﻻ و ﻗﺎﻋﺪه ﮐﻮﭼﮏ آن ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ. ﺑﻄﻦ ﭼﮭﺎرم در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻗﺮار دارد و ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮاﮐﺰ ﺣﯿﺎﺗﯽ در اﯾﻦ ﻋﻀﻮ ھﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﻋﻀﻮ ﻧﯿﺰ دارای ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی و ﺳﻔﯿﺪ اﺳﺖ. در “ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع” ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺗﻨﻔﺲ ﻗﺮار دارد، در ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﻋﻀﻮ ﻣﺮﮐﺰ اﻋﻤﺎل ﮔﻮارﺷﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺟﻮﯾﺪن، ﺳﺮﻓﮫ، اﺳﺘﻔﺮاغ و ﻧﯿﺰ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﻨﺪه ﻗﻄﺮ رگ ھﺎ اﺳﺖ.
اﻋﺼﺎب ﻣﻐﺰی (ﺟﻤﺠﻤﮫ ای):
زوج ١: ﻋﺼﺐ ﺑﻮﯾﺎﯾﯽ (ﺣﺴﯽ)
زوج ٢ : ﻋﺼﺐ ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ (ﺣﺴﯽ)
زوج ٣ : ﻋﺼﺐ ﻣﺸﺘﺮک ﭼﺸﻢ (ﺣﺮﮐﺘﯽ)
زوج ۴ : ﻋﺼﺐ ﻗﺮﻗﺮه ای (اﺷﺘﯿﺎﻗﯽ) ﺣﺮﮐﺘﯽ
زوج ۵ : ﻋﺼﺐ ﺳﮫ ﺷﺎﺧﮫ (ﺣﺴﯽ – ﺣﺮﮐﺘﯽ)
زوج ۶ :ﻋﺼﺐ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺧﺎرﺟﯽ ﭼﺸﻢ (ﺣﺮﮐﺘﯽ)
زوج ٧ : ﻋﺼﺐ ﺻﻮرﺗﯽ ( ﺣﺴﯽ – ﺣﺮﮐﺘﯽ )
زوج ٨ : ﻋﺼﺐ دھﻠﯿﺰی-ﺣﻠﺰوﻧﯽ (ﺷﻨﻮاﯾﯽ) ﺣﺴﯽ
زوج ٩ : ﻋﺼﺐ زﺑﺎﻧﯽ-ﺣﻠﻘﯽ (ﺣﺮﮐﺘﯽ – ﺣﺴﯽ )
زوج ١٠ : ﻋﺼﺐ واگ ﯾﺎ ﻣﺒﮭﻢ (ﺣﺮﮐﺘﯽ – ﺣﺴﯽ )
زوج ١١ :ﻋﺼﺐ ﻓﺮﻋﯽ ﯾﺎ ﺷﻮﮐﯽ (ﺣﺮﮐﺘﯽ )
زوج ١٢ : ﻋﺼﺐ زﯾﺮ زﺑﺎﻧﯽ (ﺣﺮﮐﺘﯽ)
ﭘﻮﺷﺶ ھﺎی ﻣﻐﺰ و ﻧﺨﺎع
اﺳﺘﺨﻮان ھﺎی ﺟﻤﺠﻤﮫ، ﻣﻐﺰ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و از آن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﮭﺮه ھﺎ ﻧﯿﺰ از ﻧﺨﺎع ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ آورﻧﺪ. ﭘﻮﺷﺶ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ داﺧﻠﯽ از ﻧﻮع ﻏﺸﺎﯾﯽ ﺑﻮده و از ﺳﮫ “ﭘﺮده ﻣﻨﻨﮋ”(Meninges) ﺑﮫ ﻣﻌﻨﯽ ﻏﺸﺎء ﯾﺎ ﺷﺎﻣﮫ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﯾﻦ ﺳﮫ ﭘﺮده از ﺧﺎرج ﺑﮫ داﺧﻞ ﺷﺎﻣﻞ ، “ﺳﺨﺖ ﺷﺎﻣﮫ” Dura Mater ، “ﻏﺸﺎی ﻋﻨﮑﺒﻮﺗﯿﮫ” Arachnoid Membrane و “ﻧﺮم ﺷﺎﻣﮫ” Pia Mater ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﻣﻐﺰ
ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮن ﺷﺮﯾﺎﻧﯽ ﻣﻐﺰ از ﺷﺮﯾﺎن ھﺎی ﺳﺒﺎت داﺧﻠﯽ Internal Carotid و ﺷﺮﯾﺎن ﻗﺎﺋﺪه ای Basilar ﻣﺸﺘﻖ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﻣﻐﺰ ﺑﻠﺤﺎظ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﻓﻌﺎل اﺳﺖ، در ﺣﺪود ٢٠ درﺻﺪ اﮐﺴﯿﮋن ﻣﺼﺮﻓﯽ و ﺣﺪود ١٧درﺻﺪ ﺑﺎزده ﻗﻠﺐ را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﺑﺎ وﺟﻮدی ﮐﮫ ﺗﻨﮭﺎ ٢ درﺻﺪ وزن ﮐﻞ ﺑﺪن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﺪ.
راه ھﺎی ھﺪاﯾﺘﯽ
اﻣﻮاج ﻋﺼﺒﯽ در ﻧﺨﺎع ﺗﻮﺳﻂ رﺷﺘﮫ ھﺎﯾﯽ ﮐﮫ روﯾﮭﻢ راه ھﺎی ﻋﺼﺒﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﻨﺪ ﺑﮫ ﻃﺮف ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺼﺒﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ. در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد اﯾﻦ راه ھﺎ دارای اﺳﺎﻣﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﺎ ﺷﺮوع و ﭘﺎﯾﺎن رﺷﺘﮫ ھﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ دھﻨﺪه، ھﻢ ﻧﺎم ھﺴﺘﻨﺪ . اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮھﺎ ﺷﺎﻣﻞ راه ھﺎی “ﺻﻌﻮدی ﯾﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺮ” و “ﻧﺰوﻟﯽ ﯾﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ” ھﺴﺘﻨﺪ. ﻣﮭﻢ ﺗﺮﯾﻦ راه از ﻣﺴﯿﺮ ھﺎی ﻧﺰوﻟﯽ “راه ﻗﺸﺮی ﻧﺨﺎﻋﯽ ﯾﺎ ھﺮﻣﯽ” ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﺑﻘﯽ راھﮭﺎ ﺑﮫ “ﻣﺴﯿﺮ ھﺎی ﺧﺎرج ھﺮﻣﯽ” (Extrapyramidal Tracts) ﻣﻌﺮوف ھﺴﺘﻨﺪ . راه ھﺎی ﺻﻌﻮدی ﯾﺎ ﺣﺴﯽ ھﻢ ﮐﮫ اﻣﻮاج را از ﺑﺨﺶ ھﺎی ﭘﯿﮑﺮی و اﺣﺸﺎﯾﯽ ﺑﮫ ﺳﻤﺖ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﺑﮫ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه راه ھﺎ ﯾﺎ دﺳﺘﺠﺎت (ﺳﺘﻮن) ﺧﻠﻔﯽ ، “راه ھﺎی ﻧﺨﺎﻋﯽ ﻣﺨﭽﮫ ای” و “ﻧﺨﺎﻋﯽ ﺗﺎﻻﻣﻮﺳﯽ” ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺸﺮی ﻧﺨﺎﻋﯽ (ھﺮﻣﯽ)
ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ :(Pyramidal or Corticospinal Tracts) ﻣﺴﯿﺮ ﺧﺮوﺟﯽ از ﮐﺮﺗﮑﺲ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﻮده و ﻋﻤﺪه ی ﺣﺮﮐﺎت ﺑﺪن را در اﺣﺎﻃﮫ دارد، در ﻣﻨﻄﻘﮫ ھﺮم ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﮫ ﺳﻤﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ رﻓﺘﮫ و ﻣﺎﺑﻘﯽ رﺷﺘﮫ ھﺎ ﺑﮫ ﻣﺴﯿﺮﺧﻮد اداﻣﮫ ﻣﯽ دھﻨﺪ. وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻋﻠﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﯾﮏ ﺳﻤﺖ ﺑﺪن، ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻤﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻐﺰ، ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺴﯿﺮ ﺳﺘﻮن ﺧﻠﻔﯽ (Posterior Column Pathway):
ﻋﻤﺪه راه ھﺎ ی “ﺣﺴﯽ ﭘﯿﮑﺮی” ﺑﺪن ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺣﺲ ﺣﺮﮐﺖ و درک وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻠﯽ ﺑﺪن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻣﺴﯿﺮ ﻧﺨﺎﻋﯽ ﻣﺨﭽﮫ ای (Spinocerebellar Tracts):
ﮐﮫ ﺣﺲ ھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺨﭽﮫ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﺎم ھﺎی ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﺪام وﺗﺮی ﮔﻠﮋی، دوک ﻋﻀﻼﻧﯽ و ﮐﭙﺴﻮل ﻣﻔﺼﻠﯽ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.
ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺎﻻﻣﻮﺳﯽ ﻧﺨﺎﻋﯽ (Spinothalamic Tracts): ﮐﮫ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺴﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻟﻤﺲ، ﺣﺮارت، ﻓﺸﺎر و درد را ﺑﮫ ﺗﺎﻻﻣﻮس و ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ، ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.
اﻣﻮاج ﻣﻐﺰی
ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﻐﺰ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺗﻌﺪادی اﻟﮑﺘﺮود روی ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺮ در ﻗﺎﻟﺐ “اﻣﻮاج ﻣﻐﺰی” درﯾﺎﻓﺖ و ﺿﺒﻂ ﮐﺮد. اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﮫ وﺳﯿﻠﮫ “اﻟﮑﺘﺮاﻧﺴﻔﺎﻟﻮﮔﺮاﻓﯽ” (EEG) اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮدد. ھﺮ ﻣﻮج ﻣﻐﺰی دارای ﮐﺎرﮐﺮد ھﺎی ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ . اﻣﻮاج ﻣﻐﺰی ھﻤﯿﺸﮫ و در ھﻤﮫ ﺟﺎی ﻣﻐﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﮐﺎر ﻣﻐﺰ، در ھﺮ ﻟﺤﻈﮫ، ﻏﻠﺒﮫ ﺑﺎ ﻣﻮج ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ، اﯾﻦ اﻣﻮاج را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ آﻧﮭﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﮫ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد:
ﻣﻮج دﻟﺘﺎ: آھﺴﺘﮫ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮج ﻣﻐﺰی اﺳﺖ، ﺑﺎ ﻓﺮﮐﺎﻧﺴﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﮫ دھﻢ ﺗﺎ ۴ ھﺮﺗﺰ و در ﻃﯽ ﺧﻮاب ﻋﻤﯿﻖ ﺑﺪون روﯾﺎ، ﻏﻠﺒﮫ دارد و ﺑﺮای ﺗﺮﺷﺢ ھﻮرﻣﻮن رﺷﺪ و ﺗﺮﻣﯿﻢ ﺑﺎﻓﺖ ھﺎی ﺑﺪن ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﻮج ﺗﺘﺎ: اﻣﻮاﺟﯽ در ﻣﺤﺪوده ی ۴ ﺗﺎ ٧ ھﺮﺗﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻏﻠﺒﮫ ﻣﻮج ﺗﺘﺎ ھﻤﺮاه ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺳﮑﻮن و آراﻣﺶ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ، اﻣﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﻦ اﻣﻮاج ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺴﺮدﮔﯽ و اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺮﺿﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﻮج آﻟﻔﺎ: ھﻨﮕﺎم آراﻣﺶ ﮐﮫ ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ذھﻨﯽ زﯾﺎدی وﺟﻮد ﻧﺪارد، ﻣﺜﻼ ھﻨﮕﺎم اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﺗﻔﺮﯾﺢ، ﻣﻮج آﻟﻔﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ٨ ﺗﺎ ١٢ ھﺮﺗﺰ ﻏﻠﺒﮫ دارد.
ﻣﻮج ﺑﺘﺎ: ﮐﻨﺶ ھﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه ذھﻨﯽ ﻣﺜﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ، ﺑﺤﺚ ﮐﺮدن و ﺗﻔﮑﺮ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده، ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ، ھﻮﺷﯿﺎری، ﺗﻤﺮﮐﺰ، ﭘﺎﯾﺪاری ھﯿﺠﺎﻧﯽ، ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت رﯾﺎﺿﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ ﺑﺎ ﻏﻠﺒﮫ ﻣﻮج ﺑﺘﺎ در ﻣﺤﺪوده ی ١۴ ﺗﺎ ٣٧ ھﺮﺗﺰ ﮐﮫ ﺑﮫ ﻧﺪرت ﺑﮫ ۵٠ ھﺮﺗﺰ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ رﺳﺪ، در ﻣﻐﺰ ﺑﺮوز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.
ﻣﻮج ﮔﺎﻣﺎ: ﻏﻠﺒﮫ ﻣﻮج ﮔﺎﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺣﺪود ٣٨ ﺗﺎ ١٠٠ ھﺮﺗﺰ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل زﯾﺎد اﻃﻼﻋﺎت، ﭘﺮدازش ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻی اﻃﻼﻋﺎت و ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻣﺴﺎﯾﻞ ﭘﯿﭽﯿﺪه ھﻤﺮاه اﺳﺖ.
واژه ﻧﺎﻣﮫ (Glossary)
اﻣﻮاج ﻣﻐﺰی
Brain Waves
ﺑﺼﻞ اﻟﻨﺨﺎع
Medulla Oblongata
ﭘﻞ ﻣﻐﺰی
Pons
ﺗﺎﻻﻣﻮس
Thalamus
ﺟﺴﻢ ﭘﯿﻨﮫ ای
Corpus Callosum
دﺳﺘﮕﺎه ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ
Limbic System
ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﺷﺒﮑﮫ ای
Reticular Formation
ﺳﺎﻗﮫ ﻣﻐﺰ
Brainstem
ﺳﻠﻮل ھﺎی ﺑﺘﺰ
Betz Cells
ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی
Central Nervous System
ﺷﯿﺎر ﺟﺎﻧﺒﯽ
Lateral Sulcus
ﺷﯿﺎر ﻣﺮﮐﺰی
Central Sulcus
ﻗﺸﺮ ﺣﺮﮐﺘﯽ اوﻟﯿﮫ
Primary Motor Cortex
ﻗﺸﺮ ﻣﻐﺰ ﯾﺎ ﻗﺸﺮ ﻣﺦ
Cerebral Cortex
ﻟﻮب آھﯿﺎﻧﮫ ای
Parietal Lobe
ﻟﻮب ﭘﺲ ﺳﺮی
Occipital Lobe
ﻟﻮب ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ
Frontal Lobe
ﻟﻮب ﮔﯿﺠﮕﺎھﯽ
Temporal Lobe
ﻣﺎده ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی
Gray matter
ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻐﺰی – ﻧﺨﺎﻋﯽ
Cerebrospinal fluid
ﻣﺦ
Cerebrum
ﻣﺨﭽﮫ
Cerebellum
ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺸﺮی ﻧﺨﺎﻋﯽ (ھﺮﻣﯽ)
Pyramidal or Corticospinal Tract
ﻣﻐﺰ
Brain
ﻣﻐﺰ ﺧﻠﻔﯽ
Hindbrain
ﻣﻐﺰ ﻗﺪاﻣﯽ
Forebrain
ﻣﻐﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ
Midbrain
ﻧﺨﺎع
Spinal Cord
ﻧﯿﻢ ﮐﺮه ھﺎی ﻣﻐﺰی
Cerebral Hemispheres
ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﻗﺎﺋﺪه ای
Basal Ganglia
ھﯿﭙﻮﺗﺎﻻﻣﻮس
Hypothalamus